Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 1.djvu/843

 Naturalista, łć., badacz natury, przyrodnik, zbieracz okazów przyrodniczych.

 Naturalistyczny, łć., dotyczący naturalizmu, nacechowany naturalizmem.

 Naturalizacja, łć., nadanie prawa obywatelstwa cudzoziemcowi.

 Naturalizm, łć., pogląd, przypisujący rację wszelkiego bytu samej tylko naturze bez nadprzyrodzonego objawienia; w sztukach i literaturze: dążenie do wiernego oddania rzeczywistości bez upiększenia, idealizowania, bez niedomówień, osłonek oraz bez tendencji; uwydatnianie w dziełach sztuki właściwości ludzi i przedmiotów fizycznie i moralnie brzydkich raczej, niżeli pięknych.

 Naturalizować się, łć., przyjąć obywatelstwo w obcym kraju.

 Naturalnie, łć., w sposób naturalny; oczywiście, ma ś. rozumieć.

 Naturalny, łć., przyrodzony; zgodny z naturą, wynikający z praw natury, nie cudowny, nie nadprzyrodzony; zgodny ze zwykłym porządkiem rzeczy; rzecz n-na = nie sztuczna; zwykły, powszedni; nie przesadny, nie wymuszony; syn n. = nie z małżeństwa zrodzony; n. szereg liczb = liczby 1, 2, 3, 4 i t. d., poczynając od 1 i wciąż zwiększając o 1; dobór n. = właściwość, skutkiem której giną jednostki i gatunki mniej zdolne dostosować ś. do istniejących warunków; w chem., n. układ pierwiastów a. perjodyczny = układ pierwiastków chemicznych, szereg taki, że każdy ósmy z kolei pierwiastek przypomina własności pierwszego; klasyfikacja n-a, w bot., podział roślin na klasy, oparty na rozważaniu wszystkich organów roślin; śmierć n-a = nie gwałtowna, nie przez samobójstwo.

 Natychmiast, zaraz, wnet, w tej chwili, bez straty czasu.

 Natychmiastowy, natychmiast wykonany, bezzwłoczny.

 Nauczać, forma nied. od Nauczyć; wykładać co komu, objaśniać, aby umiał; mieć kazanie, kazać, wykładać słowo Boże.

 Nauczka, zdr. od Nauka; upomnienie, przestroga, wymówka.

 Nauczony, który ś. czego nauczył, który został poinformowany, jak ma mówić a. robić; wprawny, zręczny; przyzwyczajony, przywykły, ułożony do czego.

 Nauczyciel, ten, co innych naucza, co wykłada jaki przedmiot, co daje lekcje, profesor, guwerner (forma ż. Nauczycielka).

 Nauczycielski, właściwy nauczycielowi, dotyczący nauczyciela, przez nauczyciela prowadzony; egzamin n. = na nauczyciela.

 Nauczycielstwo, stan nauczycielski, powinności i obowiązki nauczycielskie; zespół nauczycieli w pewmym mieście, kraju; zbiór., nauczyciel z żoną.

 Nauczyć, forma nied. Nauczać; wyłożyć komu co, objaśnić, czego nie wie a. nie umie; wyuczyć kogo czego; nauczaniem włożyć, pobudzić, zachęcić kogo do czego; dać nauczkę, upomnieć, dać przestrogę na przyszłość; objaśnić, wskazać, poinformować; przyzwyczaić, przyuczyć do czego (n. wstawiać wcześnie); n. kogo przez kij skakać = tak go wziąć w kluby, że co mu ś. każe, to robi; n. kogo moresu, n. kogo gwizdać po kościele = skarcić go dla nauczenia dobrych obyczajów; n. kogo rozumu = doprowadzić go do zastanowienia ś., do innego postępowania; n. ś., nabyć, posiąść jakie wiadomości, pojąć, zrozumieć; przyuczyć ś., przyzwyczaić się; n. ś. lekcji = przygotować ś.