Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 1.djvu/854

 Nicestwo, niebyt, nieistnienie, ustanie bytu — p. Nicość.

 Niciany, z nici zrobiony.

 Niciarka, maszyna do wyrobu nici.

 Niciarski, przym. od Niciarz, sklep n. = w którym sprzedają ś. nici, guziki i t. p., sklep z drobiazgami t. zw. norymberski.

 Niciarz, ten, co wyrabia nici; sprzedający nici (forma żeńs Niciarka).

 Nicość, Nicestwo, brak wszelkiego bytu, niebyt; pozaświat, nirwana; przestrzeń, gdzie już nic nie istnieje; próżnia; nędza, ubóstwo, położenie bez znaczenia (wydobyć ś. z n-ci); czczość, marność.

 Nicować, przewracać na nice t. j. przewracać wierzchnią stronę sukni na drugą stronę, przerabiać ją tak, aby spodnia strona tkaniny była na wierzchu; przekręcać; przen., wypróżniać, opróżniać; na złe tłómaczyć, wyszydzać, przy ganiać, krytykować, obmawiać; obmyślać co wszechstronie, rozpatrywać ze wszystkich stron, badać starannie.

 Nicpoń, Nicpotem, Niewart, nic nie wart (moralnie), hultaj, ladaco.

 Niczegowaty, niezły, znośny; nieszpetny, dość ładny.

 Niczyj, do nikogo nie należący; żaden.

 Nić, bardzo cienki sznureczek z przędzy, na kołowrotku a. innym przyrządzie skręcony (n-i lniane, bawełniane, jedwabne); miara przędzy = 4 łokcie długości; n. pajęcza = uprząd stężały pająka; kręcić z n-i powrozy = przesądzać, z małych rzeczy wielkie tworzyć; po n-i kłębka dochodzić = śladem dochodzić czego, wyśledzać, tropić; wisić na cienkiej n-i = ledwo ś. trzymać, chwiać ś., grozić upadkiem, katastrofą; życie jego wisiało na n-i = był w wielkim niebezpieczeństwie; skakać jak wróbel na n-i = niezgrabnie

 Nie, przysł., oznaczający przeczenie; w połączeniu z innemi wyrazami oznacza coś wręcz przeciwnego, brak czego a. przymiot pośredni, np. nieprzyjaciel = wróg, niewiara = brak wiary, niezdrów = chory, niemały = duży, dość duży, nieżywy = martwy; niedobry = zły; niejeden = wiele, wielu; nieswój = któremu coś dolega, niechcący = mimowoli, niewiele = mało, niedaleko = blizko, niemniej = jednak, pomimo to, nienajgorzej = nieźle, niczego sobie; z imiesłowami biernemi czasu przeszłego oznacza, ze coś jest niewykonalne (nieodgadniony = którego odgadnąć nie można, niecofniony = którego nie można cofnąć, niezliczony = którego nie można zliczyć i t. d.); łącząc ś. z innym wyrazem, czysto zmienia jego znaczenie (np. nierząd = rozpusta, niewola = brak wolności, niewidomy = ociemniały); łączy ś. też z wyrazami, które bez nie używają ś. rzadko, a. wcale się nie używają (np. nienawidzieć, niedołęga, nieuk); jako przysłówek rozdzielny, neguje część zdania a. całe zdanie; jak n., kiedy n.; oznacza czynność wzmocnioną (jak nie zacznie krzyczeć!, kiedy nie wytnę go w twarz!); a n.! a czy n.! = wyraża twierdzenie tego, o co ś. pytamy (a n. mówiłem! = przecież mówiłem); albo n., alboż n. = zdaje mi ś., że..., z pewnością, bez wątpienia (alboż n. dałem ci pieniędzy!); ledwo n., ledwie n. = prawie, bez mała, mało brakuje, i żeby... (ledwo n. umarł ze strachu); n. bez = z czym, mający co, mając co (n. bez powodu, człowiek n. bez rozumu); n. bez tego, żeby n. = to być nie może, żeby n. (n. bez tego, żeby n. zarobił = z pewnością zarobił); n. od