Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 1.djvu/856

wychwalać nadmiernie; to jak n. od ziemi = zupełnie niepodobne; różnić ś. o całe n. = być zupełnie niepodobnym; poruszyć n. i ziemię = użyć wszystkich środków; to pewne, jak Bóg na n-ie = najzupełniej pewne; psie głosy nie idą pod n-iosy = modlitwa człowieka bezbożnego, życzącego zła swoim bliźnim, nie odnosi skutku; pokora n-iosa przebija = pokorna prośba wszędzie przystęp znajdzie; dziury w n-ie nie będzie = nic ś. złego nie stanie; na święty Jury, kiedy będą w n-ie dziury = nigdy; jakby z n-a spadł = przybył w samą porę, nie wie, co ś. dzieje naokół; daleko, jak n. od ziemi = bardzo daleko.

 Nieboga, kobieta biedna, nieszczęśliwa, godna pożałowania.

 Niebogi, biedny, nieszczęśliwy, godzien pożałowania.

 Niebogłosy, w wyrażeniu: w n. = pełnym głosem, na całe gardło (krzyczeć).

 Nieboractwo, istota godna pożałowania, biedactwo.

 Nieboraczka, forma ż. od Nieborak.

 Nieborak, człowiek godny litości, biedak (zdr. Nieboraczek).

 Niebosiężny, sięgający obłoków; unoszący ś., wzlatujący wysoko, pod obłoki.

 Nieboski, nie przez Boga stworzony, nie pochodzący od Boga (wyglądać jak n-ie stworzenie = nie po ludzku, okropnie).

 Nieboskłon, sklepienie niebieskie, firmament; część sklepienia niebieskiego nad samym widnokręgiem.

 Nieboszczka, ta, co już nie żyje, zmarła, umarła.

 Nieboszczyk, ten, co już nie żyje, zmarły, umarły.

 Niebotyczny, dotykający nieba, sięgający do obłoków, bardzo wysoki.

 Niebożątko, zdr. od Niebożę.

 Niebożę, biedne, nieszczęśliwe stworzenie, nieborak, biedactwo, dziecko biedne, nieszczęśliwe.

 Niebrzydki, dość ładny, nieszpetny.

 Niebyły, ten, który nie był, który nie istniał.

 Niebyt, nieistnienie, nicość, nicestwo, pozaistnienie.

 Niebytność, nieobecność.

 Niebywały, ten, który nic prócz domowej strzechy nie widział, rzadko udzielający ś. towarzystwu, nietowarzyski; niedoświadczony, nieokrzesany, nieotarty; taki, jakiego dotąd nigdy nie było; nadzwyczajny, niezwykły, niesłychany.

 Niecały, niezupełny, mający brak jakiej części.

 Niech, Niechaj, Niechajże, wyraża: rozkaz, żądanie, zakaz (n. zaraz jedzie!); życzenie (n. cię Bóg strzeże, n. żyje!); złorzeczenie (n. cię djabli wezmą!); zgodzenie ś., przyzwolenie (n. i tak będzie; n. tam = a choćby, mniejsza o to); przypuszczenie, warunek (n. on umrze, to co będzie?; niechbym ja był na jego miejscu); oznacza czas (n. tylko, niechno = jak tylko, skoro tylko); cel (przybliż ś., n. cię uściskam = abym cię uściskał).

 Niechać, dać czemu pokój, nie ruszać, zaniedbywać; zaprzestać, zaniechać; dopuszczać, pozwalać.

 Niechcący, mimowoli, nieumyślnie, mimowolnie.

 Niechęć, brak chęci do czego, nieprzychylność, uraza, odraza, wstręt.

 Niechętny do czego: niedbały, opieszały, leniwy; n. komu, nieprzychylny, nieżyczliwy, nieskłonny, nie sprzyjający.

 Niechluj, brudas, flejtuch; człowiek, nieczysto, niechlujnie siebie utrzymujący.