Nuta, łć., znak dźwięku czyli tonu; ton; dźwięk ze skali głosu (n. wysoka, nizka); melodja; nastrój, odcień; kłamie jak z nut = gładko, śmiało; nuty = utwory muzyczne napisane a. wydrukowane znakami nutowemi.
Nutacja, łć., wahadłowe zbaczanie, odchylanie ś. osi ziemskiej, które przy zakreślaniu okręgu koła na sklepieniu niebieskim tworzy linję nie równą, kołową, lecz zygzakowatą; ruch obrotowy wierzchołka źdźbła rośliny, spowodowany przez nierównomierny wzrost źdźbła.
Nutownica, maszyna do wycinania nutów, żłobków w żelazie, kamieniu, drzewie, torfie i t. d.
Nuż, spójnik, a jeśli?, a gdyby?, a może?; n.! wykrz. — p. Nu!
Nużąco, przysł., sposobem nużącym, męcząco.
Nuże!, wykrz. — p. Nu!
Nużeniec, zwierzątko, należące do rzędu roztoczów (fig.).
Nużyć, trudzić, męczyć, wycieńczać, osłabiać; n. ś., męczyć ś.
Nygus, fr., leniwiec, próżniak, wałkoń.
Nygusostwo, fr., lenistwo, próżniactwo.
Nygusować ś., być nygusem, próżniakiem, wałkonić ś., zbijać bąki.
Nynać, Nysiać, spać, lulać.
Nyża, zagłębienie w ścianie, szpara, szczelina.
O, 16-ta litera alfabetu; samogłoska otwarta; w skróceniach: o. = ojciec; oo. = ojcowie (o zakonnikach); J. O. = Jaśnie Oświecony.
O, przyim. z 4 przyp.: dotykając czego: uderzyć głową o mur, rzucić co o ziemię, zaczepić ubranie o krzak; mając co między sobą: mieszkać o ścianę, o miedzę; w odległości czego: o sto kroków; na długość czego: wyprzedzić kogo o wiorstę, o łokieć wyższy, o włos byłbym zginął; w czasie czego, w ciągu czego: przyjdę jutro o tej porze; dla, za z przyczyny: bać ś., kłócić ś., oskarżać o co, sprawa o zabójstwo; dążąc do czego, dla czego, mając co na uwadze: prosić, błagać o co, dbać o co, starać ś. o pannę, grać o pieniądze; z 7 przyp.: mający co, opatrzony w co: wóz o czterech kołach, człowiek o niebieskich oczach; mając co, posiłkując się czym: iść o kiju, o swej mocy; zadowalając się czym, znosząc co: być o chlebie i wodzie, iść o żebranym chlebie; podczas czego: o północy, o zmierzchu, o Świcie; względem czego, w sprawie czego: mówić, głosić, pisać, pamiętać, rozmawiać o czym, nie wiedzieć o bożym świecie.
O, jako przedrostek przy czasownikach: o-, ob-, obe-, oznacza czynność zupełnie dokonaną albo dokonaną ze wszystkich stron jednocześnie a. dookoła czego, np. obedrzeć, obejść, objechać, owijać, ograć, opaść i t. p.
O! wykrz., oznaczający: zwrócenie ś. do kogo: o Boże!; skwapliwe zapewnienie: o! bądź pewien!; życzenie: o! jakbym tego pragnął!; podziw: o! dziwy!; oburzenie a. pogardę: o! zgrozo!; radość: o! co za miła niespodzianka!; ból, żal, rozpacz: o! ja nieszczęsny!; nie-
