Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 1.djvu/995

Ta strona została skorygowana.

konywa ś. czyność, wyrażona w zdaniu głównym.

Okoliczność, zdarzenie, wypadek, położenie; wygląd, warunek; powód, okazja; zbieg o-i = zbieg wypadków; zachodzi ta o., że... = jest takie położenie, że...; o-i = otoczenie, przyległość; o-i dnia = sprawy bieżące; opowiedzieć co ze wszystkimi o-ami = ze szczegółami; z o-i odjazdu, wesela = z powodu, na intencję; przy pierwszej o-i = przy pierwszej sposobności; w lm., żart., spodnie, majtki.

Okoliczny, poblizki, sąsiedzki, pograniczny, ościenny; ogólnikowy, ogródkowy; przygodny, przypadkowy, zależny od okoliczności.

Okolićp. nied. Okalać.

Okolny, Okólny, kołujący, w koło idący; list o. = cyrkularz; bilet o. (na koleje i parostatki) = bilet na prawo objechania pewnej oznaczonej przestrzeni tam i z powrotem, przyczym korzysta ś. z pewnego ustępstwa na cenie, rundrajza.

Okolusieńko: Naokolusieńko, naokoło, zupełnie dookoła.

Okołek, obwód koła, złożony z dzwon; rodzaj kwiatostanu, kiedy kwiatki znajdują ś. na jednej powierzchni, ale szypułki z różnych miejsc łodygi wyrastają (fig.); w budow., przysionek kołowy, otaczający okrągłą budowlę.

Około, naokoło, wokoło, w okrąg, koło, dokoła; krążyć o. czego = chodzić w koło, zmierzać do jakiego celu; chodzić o. swoich interesów = zabiegać o nie, pilnować; blizko, ku, koło (o. św. Jana, o. Nowego Roku); z powodu, z przyczyny.

Okołować, obiec, oblecieć dokoła czego, okrążyć.

Okomiar, umiejętność szacowania na oko odległości, a. wymiaru czego.

Okońp. Okuń.

Okop, miejsce obwałowane, otoczone wałem, rowem okopane, wał; szaniec, reduta, warownia odosobniona i zamknięta, mogąca ś. bronić samoistnie (2 fig.).

Okopaćp. nied. Okopywać.

Okopciały, okopcony, uczerniony kopciem; ciemnoszary.

Okopcić, kopciem pobrudzić, odymić, oczernić sadzami.

Okopcować, usypać naokoło czego kopce, odgraniczać kopcami; o. ś., odgraniczyć kopcami swą posiadłość.

Okopowizna, Okopowisko, wszystkie rośliny okopowe.

Okopowy, do okopu ś. odnoszący; który bywa okopywany, osypywany, obredlany; rośliny o-e = kartofle, buraki, marchew, rzepak, kukurydza i t. p.

Okopywacz, robotnik rolny, zajęty przy okopywaniu okopowizn; narzędzie rolnicze do okopywania, obsypnik (f.).

Okopywać, dok. Okopać; wkoło kopać, wzruszać ziemię około czego; obredlać, osypywać; okopem obwodzić, oszańcowywać; o. ś., wałem wkoło ś. otaczać, oszańcowywać ś.

Okorować, z drzewa spuszczonego korę siekierą obciosać.

Okorzeniać, dok. Okorzenić, korzeniami przyprawiać; u drzewa, do wycięcia przeznaczonego = ziemią dokoła pnia wprzód odkopawszy, korzenie poprzecinać, aby drzewo z karpą ś. wywróciło; o. ś., wypuszczać korzenie; iść w korzeń.