Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 2.djvu/109

wierzchni prostych a. krzywych; sklepienie kozubkowate: p. nad oknami a. drzwiami.

 Płachta, kawał grubego zgrzebnego płótna; chusta płócienna, którą kobiety wiejskie używają do okrywania ś. a. owijania i noszenia dzieci; płótno, osłaniające statek od deszczu a. skwaru słonecznego; okrycie płócienne szałasów, namiotów; wogóle kawał płótna, oddartego od sztuki, na różne użytki; zasłona.

 Płacić, dawać, wyliczać pieniądze, jako należność za pracę a. towar; uiszczać ś. z należności, z długu; p. kogo = opłacać, wynagradzać; p. długi = pokrywać je, zaspokajać; p. rachunki = regulować; wynagradzać, odwzajemniać ś., wetować, odpłacać, zadość czynić; p. miłością za miłość; p. niewdzięcznością za dobrodziejstwa; p. skórą, głową, życiem = odpowiadać, być karanym, przypłacać; (o monecie) mieć kurs, obieg; (o towarze) mieć popyt, być w cenie; przen., być cenionym, poszukiwanym; to nic nie p-i = nic nie jest warte; czas p-i, czas traci = każda rzecz ma względną wartość, zależnie od czasu i okoliczności; chciwy dwa razy p-i = uganiając ś. za większą korzyścią, traci ś. i mniejszą; p. ś., być płaconym, być w cenie.

 Płacz, płakanie, wylewanie, ronienie łez; stan człowieka wzruszonego, któremu łzy z oczu płyną; tam będzie p. i zgrzytanie zębów = potępienie wieczne; słyszę czyjś p. = szlochanie, łkanie, chlipanie; na p. mi ś. zbiera = chce mi ś. płakać; na te słowa ona w p. = zaczęła płakać; zanosić ś. od p-u = głośno szlochać, nie mogąc powstrzymać płaczu; ten padół p-u = ziemia, jako miejsce ludzkiej niedoli; p. rzewny = szczery, pochodzący z prawdziwej boleści; p. krokodyli, jaszczurczy = obłudny, udany chytrze i złośliwie; p. nieutulony = którego powstrzymać nie można; przen., wielkie zmartwienie, zgryzota.

 Płaczący, u którego łzy płyną, wylewający łzy; żałosny, smutny; drzewo p-e = z obwisającemi gałęźmi: p-a wierzba, brzoza.

 Płaczek, ten, co często i lada czego płacze, mazgaj, beksa; mający minę żałosną; człowiek, wynajęty do płakania na pogrzebie.

 Płaczka, kobieta, skłonna do płaczu; kobieta, wynajęta do płakania na pogrzebie; w lm., skłonność niemowlęcia do częstego płaczu, beksiwość.

 Płaczlin, roślina z rodziny terpentyńcowatych, drzewo mastyksowe.

 Płaczliwie, przysł. od Płaczliwy; żałośliwie.

 Płaczliwy, skłonny do płaczu, często i za lada powodem płaczący, wylewający łzy z łatwością; wiecznie lamentujący; pobudzający do płaczu, żałosny, smętny, smutny, rozrzewniający; połączony z płaczem a. ze łzami.

 Płakać, łzy wylewać, ronić, zalewać ś. łzami: p. rzewnie, gorzko, gorącem i, gorzkiemi łzami, głośno = płacząc szlochać, zanosić ś. od płaczu, zawodzić, żałować kogo; p. krwawemi łzami, p. krwią = rozpaczliwie; p. jak baba, jak dziecko = mazać ś., nie umieć zapanować po męsku nad swojem wzruszeniem; p. jak bóbr = wylewać łzy obficie; p. nad kim albo nad czym = opłakiwać kogo, co, litować ś. nad kim, nad czym płacząc; p. na kogo, na co uskarżać ś., utyskiwać, biadować z płaczem; p. kogo, po kim, za kim = opłakiwać stratę kogoś drogiego, wspominać z płaczem; p. z czego = z jakiego powodu; p. z rozrzewnienia, z radości, z żalu.