Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 2.djvu/19

Ta strona została skorygowana.

umizgać ś.; biec a. jechać szybko; p. ś., gorzeć, płonąć; dom p-li ś. = jest objęty pożarem; p-i ś.! = pożar! gore!; lampa, świeca p-i ś. = płonie; robota p-i mu ś. w ręku = idzie bardzo szybko; wszystko na nim ś. p-i = drze prędko; nie p-i ś.! = nic pilnego; ziemia p-i mu ś. pod nogami = jest niespokojny, zdenerwowany; p. mosty za sobą = uniemożliwiać sobie cofnięcie ś. od czego; przen., p. ś. do czego = mieć do czego wielką ochotę, pożądać czego namiętnie; klacz p-i ś. = uczuwa popęd płciowy.

Palifikacja, łć., opalowanie, wzmocnienie za pomocą pali.

Paligronek, roślina z rodziny goździkowatych.

Palik, mały pal, tyczka (p-i do przywiązywania drzew owocowych); kołek, używany w miernictwie do pomiarów gruntu.

Palikar, żołnierz ochotniczy w dzisiejszej armji greckiej.

Palikopa, burza piorunowa; święto, przypadające na św. Piotra w okowach.

Palikować, przywiązywać rośliny do palików.

Palimpsest, łć., stary rękopis na pergaminie, z którego usunięto dawne pismo dla napisania nowego.

Palindrom, gr., zdanie, brzmiące jednakowo, czy wprost je czytać, czy wspak, np. kobyła ma mały bok; zagadka, dotycząca wyrazu, który, przeczytany wspak, ma odmienne znaczenie, np. dąs — sąd, kara — arak.

Palingieneza, gr., odrodzenie ś., odnawianie ś.; doskonalenie ś. obyczajowo moralne człowieka; stadja rozwojowe gatunku przemiany owadów.

Palingrafja, gr., sztuka odnawiania starych rycin i odbijania z nich na kamieniu nowych kopji.

Palinodja, gr., powtórzenie śpiewu; w poezji odwołanie obrażającego, krzywdzącego lub uwłaczającego czyjej czci wiersza; wogóle odwołanie krzywdzących słów; przen., pochwała tego, co ś. pierwej ganiło; powtórny wybuch jakiej choroby.

Palipiecek, chłopiec, mający obowiązek palenia w piecach.

Palisada, fr., ogrodzenie z grubych, u góry zaostrzonych palów, wzmacniające fortyfikację, częstokół, ostrokół (f.).

Palisadować, fr., otaczać palisadą.

Palisander, fr., drewno z pewnego drzewa południowo-amerykańskiego, pięknego ciemnego koloru, używane na kosztowniejsze wyroby stolarskie, głównie jako fornir.

Paliwo, wszystkie ciała, służące za materjał do palenia (drzewo, węgiel, torf, koks i t. p.); żart., papierosy, cygara.

Paliwoda, półgłówek, szalona pałka, junak, zapaleniec, wartogłów, trzpiot, sowizdrzał, warchoł, pędziwiatr, wichrzyciel; łgarz, kłamca, blagier.

Palja, Paljum, łć., szeroki, długi płaszcz bez kołnierza, burnus, opona, toga (fig.).

Paljatywa, łć., Paljatywne środki, środki, nie usuwające zasadniczo zła, lecz przynoszące chwilową ulgę, półśrodki.

Paljatywny, łć., uśmierzający, łagodzący.

Paljowy, fr., słomkowy, koloru słomy.

Paljusz, łć., taśma z białej wełny, ozdobiona 6 krzyżykami, wyszytemi czarnym jedwabiem, noszona na szyi