Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 2.djvu/194

 Pojedyńczy, niezłożony, prosty, sam w sobie, jednolity, oddzielny, nie dzielący ś. na odrębne części, jednostkowy: p-a sztuka czego; p. numer, zeszyt, egzemplarz czego = jeden; p-a szerokość sukna, papieru i t. d. = nie podwójna; pokój p. = nie łączący ś. z innemi, z osobnym wejściem; łóżko p-e = na jedną osobę; kolej p-a = mająca jedną tylko szynę; liść p. = nie dzielący ś. na listki; mikroskop p. = składający ś. z jednej soczewki a. z szeregu jednorodnych. soczewek; człowiek p., p-a osoba = mężczyzna nieżonaty, kobieta niezamężna, osoba samotna, nie mająca bliższej rodziny; w gram., liczba p-a = oznaczająca jedną osobę a. jeden przedmiot.

 Pojemność, ilość materji płynnej a. sypkiej, mogąca ś. pomieścić w danym naczyniu, przedmiocie (wagonie, okręcie i t. p.), ładunek, objętość.

 Pojemny, mogący pomieścić co w sobie, obejmujący pewną ilość czego.

 Pojeść, nied. Pojadać; zjeść trochę, posilić ś., pozjadać wszystko; przen., strawić, pochłonąć, połknąć; iron., mądry, jakby całego świata rozumy pojadł = próżny a głupi; p. śmierć = umrzeć; p. ś., pożreć siebie nawzajem, pożreć ś. z kim, poniszczyć ś.; p. ś. z kim = pokłócić ś., podrzeć ś., posprzeczać ś.

 Pojezdca, woźnica, stangret, furman.

 Pojezdne (-ego), znak odjazdu, chwila przed samym odjazdem; poczęstunek na odjezdnym; wypić na p-e a. p-ego = na rozstanie, wypić strzemiennego.

 Pojezierze, kraj, okolica, obfitujące w jeziora; grupa jezior na pewnej przestrzeni.

 Pojezuicki, stanowiący niegdyś własność Jezuitów.

 Pojezuita, były Jezuita.

 Pojeździć, nied. Pojeżdżać; użyć trochę jazdy, tu i owdzie powojażować; przejechać ś., użyć przejażdżki.

 Pojęcie, objęcie myślą, umysłem, zrozumienie; zdolność pojmowania, pojętność; świadomość, wiedza, umiejętność; w psych.: ujęcie w jedną całość wszystkich cech stałych przedmiotu a. osoby; to przechodzi p. a. ludzkie p. = to nieprawdopodobne; to nie do p-a = nie do wiary; nie mam p-a a. najmniejszego, najlżejszego p-a = nie mam o tym wyobrażenia, nic nie wiem, nie znam tego.

 Pojęciowy, dotyczący pojęcia a. pojęć., dotyczący umysłu.

 Pojęczeć, postękać.

 Pojęk, ciche jęczenie, rozlegające ś. raz po raz, pojękiwanie.

 Pojękiwać, wydawać przerywane, słabe jęki.

 Pojętność, rzecz, od Pojętny; zdolność łatwego pojmowania, lotność, bystrość umysłu; trafne i szybkie obejmowanie czego umysłem, szybkie zrozumienie.

 Pojętny, łatwo pojmujący, obdarzony bystrym, lotnym umysłem; zdolny, rozgarnięty.

 Pojmać, złapać, schwycić, wziąć w niewolę, wtrącić do więzienia.

 Pojmować = brać, dok. Pojąć = wziąć: p. kogo za męża, za żonę = wychodzić za mąż, żenić ś.; obejmować rozumem, umysłem, zrozumiewać, przeświadczać ś. myślą o czym, domyślać ś., dorozumiewać ś. czego; nie pojmuję = nie rozumiem; p. ś., być pojmowanym, rozumianym, dawać ś. zrozumieć, rozumieć ś. wzajemnie.

 Pojmowanie, chwytanie, branie do niewoli; rozumienie, zdolność rozumienia czego; p. męża = wychodzenie za mąż; p. żony = żenienie ś.

 Pojowisko — p. Poisko.