Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 2.djvu/217

powalić, przewrócić, rozciągnąć na ziemi; okazać, dowieść; oddać: p. zasługi; przen., poświęcić, ofiarować, złożyć na ofiarę, oddać w ofierze, wystawić na niebezpieczeństwo: p. głowę, życie w obronie ojczyzny; p. w kim a w czym nadzieję, ufność, wiarę = zasadzić, oprzeć, ugruntować; odłożyć, odrzucić, zaniechać, dać pokój czemu, zaniedbać co; p. kogo równo z kim, z czym = zrównać, porównać, na jednym poziomie postawić, upodobnić, zestawić; p. kogo, co, między kogo, co, w rzędzie kogo, czego = zaliczyć w poczet, umieścić między kim, czym; powalić, porazić, zwyciężyć, pokonać kogo; p. sztukę w teatrze = tak źle ją zagrać, że nie będzie miała powodzenia; zmieścić, nakreślić, napisać: p. napis; p. kropkę, przecinek; p. przymiotnik po rzeczowniku; ustanowić, wyznaczyć, zakreślić: p. koniec, kres, granice czemu; p. głowę, kości = umrzeć, lec w grobie; p. pieniądze = wypłacić, wyliczyć; p. warunek = wymówić sobie, zastrzec ś.; p. sobie za cel, za obowiązek, za punkt honoru = obrać; położony = umieszczony, leżący, mieszczący ś.: kraj, miasto p-e nad rzeką; dobrze, źle p-ony = dobrze, źle widziany, ustosunkowany; p. ś., umieścić ś. w kierunku poziomym; p. ś. do łóżka = pójść spać, rozchorować ś.; p. ś. obozem = rozłożyć ś., rozbić obóz; przewrócić ś., rozciągnąć ś. na na ziemi; paść, lec w polu; schylić ś. do ziemi: zboże ś. p-ło.

 Położysty, spadzisty, pochyły.

 Połóg, wydanie na świat dziecka; czas, spędzony przez matkę w łóżku po urodzeniu aż do powrotu macicy na swoje miejsce; odprawiać, odbywać p., leżyć w p-u = po urodzeniu dziecka; kobieta w p-u = położnica.

 Połów, poławianie, łowienie; to, co złowiono, zysk z łowów, zdobycz, łup; zdobywanie, zjednywanie, nawracanie; mieć dobry p. mieć szczęście; nachwytać, nakraść.

 Połówka — p. Połowa.

 Połuba, roślina z rodziny sączyńcowatych, dachowiec.

 Połudenek, odpoczynek popołudniowy, podwieczorek.

 Południca, upiór w postaci kobiety, odzianej w białą płachtę, (według wierzeń ludowych) w lm., jedna z rodzin motyli dziennych.

 Południe, dwunasta godzina w dzień, środek dnia; okolica połuniowa jedna z czterech stron świata, kraje, leżące na południu; przen., p. życia ludzkiego = wiek dojrzały.

 Południk, koło, przeprowadzone na kuli ziemskiej przez oba bieguny i dane miejsce, na nim mierzy ś. szerokość gieograficzna; p. niebieski = takież koło przeprowadzone myślą przez oba bieguny świata.

 Południkowy, przym. od Południk.

 Południować, odpoczywać około południa, spożywać posiłek południowy, obiadować, karmić o południu, popasać (konie, bydło).

 Południowiec, mieszkaniec krain południowych.

 Południowowschodni, Południowschodni, położony między południem a wschodem, pochodzący z tamtej strony: wiatr p. = w tamtą stronę zwrócony: ściana p-a, okno p-e.

 Południowozachodni, Południozachodni, położony między południem a zachodem, pochodzący z tamtej strony, zwrócony w tamtą stronę.

 Południowschód, strona świata, leżąca między południem a wschodem, południowy wschód.