dania lub życzenia; poddanie projektu; strzeżenie czego.
Propozyt, łć., zamiar, projekt.
Propretor, łć., w starożytnym Rzymie najwyższy urzędnik sądowy w prowincji rzymskiej.
Propugnacja, łć., obrona.
Prorektor, pomocnik i zastępca rektora; inspektor (w uniwersytecie).
Prorocki — p. Proroczy.
Proroctwo, prorokowanie, wróżenie; przepowiednia, wieszczba, wróżba.
Proroczy, Prorocki, przym. od Prorok; wieszczy.
Prorogacja, łć., przedłużenie terminu, odroczenie.
Prorogować, łć., przedłużać termin, odraczać.
Prorok, człowiek, natchniony od Boga do przepowiadania przyszłości: p-cy Starego Testamentu; tytuł Mahometa; człowiek, odgadujący przyszłość, wróżbita, wieszczbiarz, wieszczek; przen., głosiciel jakiejś idei, propagator; fałszywy p. = szerzyciel złej, błędnej wiary; obym był fałszywym p-iem! = oby ś. nie sprawdziły moje złe przeczucia!
Prorokini, forma ż. od Prorok.
Prorokować, przepowiadać przyszłość, wróżyć, wieszczyć; przen., zapowiadać, rokować, obiecywać; przeczuwać, tuszyć, wnosić, odgadywać,
Pro saldo, wł., pozostałość z poprzedniego rachunku.
Proscenjum, gr., w starożytnym teatrze grecko-rzymskim miejsce przed sceną właściwą, oddzielone od niej kotarą; w nowożytnym teatrze przednia część sceny pomiędzy kurtyną i orkiestrą (fig.).
Prosektor, łć., asystent profesora anatomji, rozkrawający trupa podczas wykładu i przygotowujący preparaty anatomiczne.
Prosektorjum, łć., sala do wykonywania sekcji na trupach w celach naukowych lub dla wyjaśnienia przyczyny śmierci.
Proseminacja, łć., rozsiewanie.
Prosiak, małe świni; przen., brudas, niechluj, flejtuch.
Prosiany, przym. od Proso.
Prosiątko, zdr. od Prosię.
Prosić, prośbę wypowiadać, wnosić ją, upraszać, domagać ś. czego od kogo, błagać kogo o co, I molestować, suplikę do kogo wnosić: proszę cię, zrób to i to = uprzejmy sposób zwracania ś. do kogo o co: proszę pani, proszę pana i t. d.; p. na klęczkach, usilnie = upraszać z poniżeniem godności własnej, żebrać o co; p. o rękę panny, p. pannę o rękę = oświadczać ś.; p. Boga = modlić ś.; p. o miłosierdzie = błagać, zaklinać; p. kogo o łaskę, o jałmużnę, o pomoc, o posłuchanie, o pożyczkę i t. d.; p. chleba = żebrać; p. pieca w kumy = zabawa dziecięca; proszę, żeby tego nie było więcej = żądam, rozkazuję; w łagodnej formie: przepraszam; proszę a. proszę częściej = nic nie szkodzi; dziękuję! — proszę! = niema za co dziękować; zapraszać, wzywać, inwitować kogo do siebie: p. na obiad, na wieczerzę, na bal, na karty, na wesele i t. d.; wstawiać ś., przyczyniać ś., przemawiać za kim, orędować; p. ś., być proszonym, dać ś. prosić; błagać przebaczenia, wypraszać ś., prosić o litość, o miłosierdzie, dopraszać ś. czego; domagać ś.: ten widok aż ś. prosi pędzla i farb = żeby go wyrysować, wymalować: ta suknia aż ś. prosi, żeby ją ścieśnić = jest za obszerna; p. ś. do czego, dokąd = napraszać ś., wpraszać ś., narzucać ś., napierać ś.
