Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 2.djvu/336

Ta strona została przepisana.

Pry, mówi, prawi, rzecze.

Prycha, nozdrze.

Prychać, dok. Prychnąć; o koniu: parskać, chrapać; o człowieku: parskać śmiechem, wybuchać śmiechem, wydawać ustami głos, zbliżony do parskania.

Prycza, nm., łóżko obozowe, tapczan żołnierski, podobny do szerokiej ławy, zbitej z kilku desek (fig.).

Pryciać, szukać, śledzić, węszyć, plondrować, grzebać.

Pryczyć, gotować ladajako, smażyć nieudolnie.

Pryjapeje, gr., igrzyska sprośne na cześć bożka Pryjapa, wyuzdane zabawy, bachanalja.

Pryjapizm, gr., chorobliwy stan ciągłego wysokiego podniecenia płciowego u mężczyzny, kult bożka Pryjapa.

Pryk, człowiek stary, przeżyty, stary niedołęga; w górn., sztuka drzewa, rozpierająca wpoprzek słupki w szybach i chodnikach.

Pryka, podpora, bal rozpierający; drąg, wbijany w dno rzeki, jeziora, służący do przywiązywania łodzi, czółna i t. p.

Prykować, przywiązywać statek wodny do pryki; podpierać, rozpierać prykami, stemplować; ściągać, ściskać; dźwigać; pakować, ugniatać, napychać; p. ś., prostować ś., wyciągać ś., prężyć ś.; napychać ś., jeść dużo; pchać ś., cisnąć ś.

Prym, łć., pierwszeństwo: mieć p., p. oddawać komu, wziąć p.; pierwszy główny głos w chórze; najwyższy głos w utworze muzycznym.

Pryma, łć., pierwsza, np. klasa (w szkołach pruskich najwyższa); w fechtunku: pierwsza podstawa, cięcie z góry w głowę; pierwszy głos w chórze; pierwszy ton gamy muzycznej; najlepszy gatunek czego.

Pryma ballerina, wł., najpierwsza, najlepsza tancerka, solistka baletu.

Prymadonna, wł., pierwsza śpiewaczka opery.

Prymak, łć., uczeń klasy pierwszej.

Pryma nota, wł., pierwsze notatki, bruljon, szkic; w kupiectwie: książka do zapisywania każdego dokonanego interesu, dochodu, wypłaty, dziennik podręczny.

Prymaplana, łć., sztab, zarząd wojskowy.

Prymarja, łć., pierwsza Msza poranna.

Prymarjusz, łć., naczelny lekarz, kierujący szpitalem lub osobnym oddziałem większego szpitala, ordynator.

Prymas, łć., tytuł niektórych arcybiskupów, nadający im pewne honorowe prawa; w dawnej Polsce zastępował króla podczas bezkrólewia, nosił wtedy tytuł: interrex.

Prymasowstwo, łć., godność i urząd prymasa.

Prymat, łć., najwyższe biskupstwo, papiestwo; zwierzchnia władza; p-ty, w fil., pierwsze konieczne warunki poznania.

Prymaturap. Prymat.

Prymicjant, łć., ksiądz odprawiający prymicje.

Prymicje, łć., pierwsza Msza nowo-wyświęconego księdza; ofiary, składane przez starożytnych bogom z pierwszych owoców, plonów; pierwsze dzieło autora.

Prymitywista, łć., artysta, poeta, czerpiący natchnienie wprost z natury i oddający je środkami naiwnemi, nieudoskonalonemi; takiemi byli quatrocentyści.

Prymitywny, łć., pierwiastkowy, pierwotny, początkowy; niewytworny, surowy, nieogładzony.