Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 2.djvu/346

 Przecierpieć, przetrzymać ból, cierpienie, przeżyć, przetrwać w cierpieniu; p. co = przezwyciężyć cierpienie, przestać nad czym cierpieć, przeboleć.

 Przecię — p. Przecie.

 Przecięcie, czynność przecinania, rozdzielenie cięciem na dwoje; rozcięcie chirurgiczne, sekcja; w budown., p. pionowe = rysunek, wyobrażający budowlę jakby przeciętą płaszczyzną pionową, rzut, profil, przekrój; p. poziome = wyobrażenie budowli jakby przeciętej płaszczyzną poziomą, plan; w mat., p. dwuch linji = punkt, gdzie ś z sobą przecinają; p. dwuch płaszczyzn = linja, po której się przecinają; rodzaj dekoracji teatralnej; w p-ciu, przysł., przecięciowo, przeciętnie, średnio.

 Przecięciowo, przysł., przeciętnie, średnio, mniej więcej.

 Przecięciowy, Przeciętny, w mat., średnio proporcjonalny; liczba p-a = iloraz, wypadający z podzielenia sumy danych składników przez ich liczbę; określony z pewnym przybliżeniem, średni; przen., normalny, zwykły, pospolity, pierwszy lepszy, niewybitny.

 Przeciętna (-ej), liczba średnio proporcjonalna, przeciętna.

 Przeciętnie, przysł., przecięciowo, średnio, mniej więcej.

 Przeciętny — p. Przecięciowy.

 Przeciężnik, roślina z rodziny mirtowatych.

 Przecinacz, narzędzie do przecinania.

 Przecinać, dok. Przeciąć; przedzielać czymś ostrym wzdłuż, rozcinać, przekrawać, przerzynać, płatać; p. ręce zakładającym ś. = rozdzielać jakby cięciem ich ręce splecione na znak przyjęcia obustronnego zakładu, być świadkiem umowy, zakładu; krzyżować ś. z czym: jedna ulica p-a drugą, linja p-a drugą linję; p. komu drogę, odwrót = zagradzać, tamować; p. komu mowę = przerywać; i p. czyjeś zamysły, zamiary = unicestwiać, udaremniać; śmierć przecięła młode lata a. pasmo a. nić życia = umarł; p. ś., być przecinanym, przecinać ś. nawzajem, krzyżować ś.

 Przecinek, znak przestankowy ( , ), oznaczający najkrótszą pauzę; bakterja, mająca kształt przecinka.

 Przecinkować, używać przecinków, kłaść przecinki a. wogóle znaki przestankowe.

 Przecinkowiec, rodzaj bakterji.

 Przeciosać, ciosając przeciąć, rozciąć na dwoje, rozszczepić, przerobić, zmienić za pomocą ciosania.

 Przeciskać, dok. Przecisnąć; gniotąc, cisnąć, przepychać co przez co, przerzucać przez co; z trudem przeprowadzać, uskuteczniać co z trudnością; p. ś., przedostawać ś., przesuwać ś. przez ciasne miejsce, przez natłok, z użyciem siły, przemocy, przepychać ś.

 Przeciszek, roślina z rodziny szarłatowatych czyli amarantowatych.

 Przeciw, Przeciwko, przyim. z przyp. 2-im oznacza położenie czego wprost czegoś drugiego: p. kościoła, p. zamku, jeden p. drugiego; z przyp. 3-im oznacza: 1) spotkanie: wyjść p. komu; 2) ruch w kierunku odwrotnym czemu: p. wodzie płynąć; trudno p. wodzie płynąć = przeszkody nie do przezwyciężenia; jechać p. wiatrom; 3) występowanie względem kogo: zwrócić ś. p. komu, wystąpić p. komu; dowód, racja p. komu, czemu; za i p. = na korzyść i na niekorzyść, względy przyjazne i wrogie czemu; 4) w porównaniu, w stosunku czym jestem p. niemu?; 5) wbrew, po-