wy, opierający ś. tylko na rozumie.
Racjonalizm, łc., odrzucanie Objawienia i wszelkich prawd religijnych, których rozum nie może pojąć, wiara wyrozumowana; w filozofji kierunek, dążący do poznania wszelkich prawd naukowych, źródeł i granic wiedzy, wyłącznie za pomocą rozumowania, a odrzucający doświadczenie (w przeciwstawieniu do empiryzmu).
Racjonalny, łć., uzasadniony, wyrozumowany.
Racjonał, łć., część uroczystego stroju biskupiego, spadająca na piersi i plecy, dziś nie używana, obecnie zastępuje ją paljusz; u Żydów: tablica z nazwiskami 12 pokoleń, używana przy sądzeniu.
Racyk, gatunek karpia drobnołuskowego.
Raczarnia, miejsce, gdzie hodują raki.
Raczarz, handlarz raków; amator raków.
Raczej, przyślą chętniej, lepiej, prędzej; bardziej, więcej, właściwiej, chyba.
Raczek, mały rak; spiec r-a = zarumienić ś. ze wstydu, z zażenowania; chodzili r-iem = na czworakach, na bałyku; r-iem stać = stać, oparszy ś. na łokciach i kolanach.
Raczę, młode raków.
Raczkować, czołgać ś. na brzuchu, chodzić na czworakach, bałykować.
Raczy — p. Rakowy.
Raczyć, częstować, traktować, podejmować, ugaszczać kogo; r. co uczynić = być łaskawym, być uprzejmym, grzecznym co uczynić: racz pan i t. d. = ugrzeczniony, uniżony sposób prośby; r. ś., używać czego z rozkoszą, nie żałować sobie czego, używać w bród.
Rad, chętny, ochotny, dobrowolny: r. to czynię = z ochotą; radbym = chciałbym, pragnąłbym, życzyłbym sobie; przyjazny, życzliwy, mile kogo a. co widzący, cieszący ś. z czego: r. jestem tej nowinie; zadowolony, kontent; r. jestem z tego, co mam; r. być komu u siebie = mile widzieć go u siebie, ugaszczać go, częstować, raczyć.
Rad, Radium, łć., pierwiastek chemiczny o silnych własnościach radjoaktywnych.
Rada, to, co ktoś komuś doradza, daje, jako wskazówkę postępowania, sposób wyjścia z trudnego położenia, z niebezpieczeństwa i t. p.; dawanie porady, radzenie, doradzanie, porada; prosić kogoś o r-ę, dać komuś r-ę, słuchać czyjejś r-y, iść za czyjąś r-ą, moja r. jest taka a taka = radzę to i to; uczynił to z mojej r-y, nie umieć sobie dać r-y = poradzić sobie, być bezradnym; dać r-ę czemu = podołać czemu, umieć co zrobić; niema innej r-y, tylko... = nic innego nie można zrobić, jak tylko...; r-y sobie dać nie mogę = tak mi ciężko na sercu, że miejsca sobie znaleźć nie mogę; r. w r-ę = po długich naradach; głowa do r-y, nie do parady = mądra głowa; ani do r-y, ani do zwady = do niczego; zgromadzenie osób, radzących o czym, radni panowie: zwołać r-ę, rozpuścić r-ę = należących do rady; r. państwa, r. stanu, r. nieustająca, r. ministrów, r. senatu; r. miejska = burmistrz z rajcami, r. wiejska mała = sołtys, ławnik i poradnik; r. wiejska wielka = wszyscy gospodarze; r. administracyjna, r. zarządzająca; r. familijna = opiekuńcza, dotycząca małoletnich a. bezwłasnowolnych; r. pedagogiczna, r. lekarska; panowie r. = radcy, senatorowie; miejsce obrad; posiedzenie rady; radca, członek rady.
Radca, ten, który udziela rad, doradca; członek rady, pan radny;
Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 2.djvu/486
Ta strona została przepisana.
