Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 2.djvu/640

Ta strona została przepisana.

Salceson, fr., kiszka gruba, nadziewana tłuszczem i mięsem krajanym a. siekanym, a. krwią zsiadłą; żart., policjant.

Salcesonik, fr., mały salceson.

Saldo, wł., różnica, zachodząca w pisanym rachunku między przychodem a rozchodem; w księgach rachunkowych, po zamknięciu rachunków, reszta po stronie: winien lub ma; per s-o = jako reszta z rachunku do wyrównania.

Saldować, wł., zamykać rachunki w księdze; płacić, wyrównywać rachunek.

Salem, ar., pozdrowienie u mahometan: pokój z tobą!

Salep, ar., rodzaj mączki, zawartej w bulwiastych korzeniach różnych gatunków storczyka, w pomieszaniu z substancją do gumy podobną, używany głównie na Wschodzie do przyrządzania miejscowych przysmaków.

Saletra, łć., związek solny kwasu azotowego i potażu, sól przezroczysta, smaku słonawo chłodzącego, znajdowana w naturze lub otrzymywana sztucznie, służy do konserwowania mięsa, do wyrobu prochu strzelniczego, także jako lek moczopędny; s. chilijska = połączenie sodu z kwasem azotnym, używa ś. jako nawóz bogaty w azot i do fabrykacji saletry zwyczajnej.

Saletran, Saletrzan, łć., połączenie kwasu azotnego z tlenkiem metalu.

Saletroród, to samo co azot.

Saletrować, zaprawiać saletrą.

Saletrowiec, minerał, będący związkiem solnym, wyprowadzonym z kwasów.

Saletrzany, Saletrowy, łć., zrobiony z saletry; zawierający w swym składzie saletrę.

Salezjanki, zakonnice św. Franciszka Salezego, pielęgnujące chorych i wychowujące dziewczynki.

Salgany, wielkie warzelnie łoju w stepach Rosji południowej.

Salickie prawo = prastare prawo Franków Salickich, wyłączające kobiety od dziedziczenia własności, zastosowane później do wyłączenia potomków żeńskich od dziedziczenia tronu.

Salicyl a. Salicylan, łć., sodu = połączenie kwasu salicylowego z węglanem sodu, ciało białawe, słodkawo-słone, w postaci łusek krystalicznych, stosowane jako środek leczniczy w chorobach reumatycznych i nerwowych.

Salicylowy, łć., odnoszący ś. do salicylu: s. kwas = bezbarwne i bezwonne kryształy, powstające przy działaniu kwasu węglanego na ogrzany związek fenolu z sodem, środek antyseptyczny i przeciwgnilny (trucizna).

Salicyna, łć., glikozyt, znajdujący ś. w korze i liściach wierzby.

Salifikacja, łć., tworzenie się soli.

Salina, łć., żupa solna, kopalnia soli, tężnia, warzelnia soli.

Salisburja, roślina z rzędu szyszkowatych, rosnąca w — Japonji, u nas w ogrodach często hodowana (fig.).

Saliwacja, łć., ślinotok, ślinienie.

Salizacja, łć., ruch drgający muskułów.

Salka, fr., mała sala.

Salmi, fr., rodzaj bigosu z pieczonego ptactwa (bekasów, kuligów, słonek), duszonego z winem, kawałkami chleba i t. p.

Salmiak a. Salamoniak, łć., związek chemiczny wodanu amonu z kwasem chlorowodorowym, sól krystaliczna, bezbarwna, smaku słonego, używana w medycynie, przemyśle technicznym.

Salol, łć., związek chemiczny fenolu z kwasem salicylowym, pro-