Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 2.djvu/678

 Sidło, samołówka, potrzask, pułapka, matnia, samotrzask; w lm., przen., zasadzka, podstęp, podejście.

 Siebie, 2 przyp. zaimka osobowo-zwrotnego, 3 przyp.: sobie, 4 przyp.: siebie, się, 6 przyp.: sobą, 7 przyp.: sobie (1-go przypadku niema), oznacza, że czynność osoby zwraca ś. ku niej samej i stosuje ś. do wszystkich trzech osób i obu liczb: chwalę ś., chwalisz ś., chwali ś., chwalimy ś., chwalicie ś., chwalą ś.; mam w tobie drugiego siebie = drugiego „ja“; myśleć o sobie = o swoim ratunku; samemu myśleć o sobie = nie potrzebować niczyjej opieki; nie wiem, co z sobą robić = kędy ś. obrócić, co począć; robić pod siebie = oddawać urynę a. kał w ubranie a. w łóżko; po sobie = po swojej stronie, na swoją korzyść; znam to po sobie = wiem, że to moja wada; doznać po sobie = zdradzać ś. wyrazem twarzy; poświęcać siebie na co = nie szczędzić ś., wyrzekać ś. czego; nie wyssałem tego sobie z palca = słyszałem, widziałem, mówię prawdę; przez ś., sam przez ś. = samoistnie, niezależnie od innych, bezpośrednio; rozmawia sam z sobą = myśli głośno; proszę iść z sobą = udać ś. za mną; brać kogo z sobą = iść z kim razem; pomyśl sobie = zastanów ś.; leżę, siedzę, czytam, idę, śpiewam sobie = bawię ś., spędzam czas; krzycz sobie = krzycz, ile chcesz; idź sobie = wynoś ś.; sobie pan, sobiepan = człowiek niezależny, swobodny; od s.! od ś.! = na prawo!, k’sobie!, k’se! = na lewo! (wołanie na konie, na woły); sam z s., z s. = z własnej inicjatywy, z własnego popędu, własnego pomysłu, oryginalnie; trzymać ręce przy sobie = w blizkości ciała, nie wymachiwać niemi; mieć co przy sobie = w kieszeni, pod ręką; zachowaj to przy sobie = nie mów nikomu; brać co na siebie = na własną odpowiedzialność, na własne ryzyko; mówić, pisać co od siebie = we własnym imieniu; bądźmy sobie przyjaciółmi = nawzajem; mam prawo po sobie = jest za mną, według prawa; zaimek ten oznacza też poczucie samego siebie, świadomość, samopoczucie, przytomność: odchodzić od siebie = tracić przytomność; wracać, przychodzić do siebie = odzyskiwać przytomność; oznacza mieszkanie własne, kraj ojczysty, okolice rodzinne: być u siebie = w swoim mieszkaniu, w swoim pokoju; wrócić do siebie = do domu; bądź, jak u siebie = jak we własnym mieszkaniu; się tworzy w połączeniu z czasownikami czynnemi czasowniki: 1) zwrotne, np. myć ś., czesać ś., chwalić ś., ranić ś.; 2) wzajemne, np. bić ś., całować ś., strzelać ś. z kim; 3) zaimkowe, np. bać ś., śmiać ś., lękać ś.; 4) stronę bierną czasowników, np. wychowywać ś. = być wychowywanym, wydawać ś. = być wydawanym; 5) czasowniki, mające odrębne znaczenia, np. kochać ś. w kim, zabierać ś. do czego; 6) czasowniki nijakie, np. rozchodzić ś., rozlatywać ś., rozsypywać ś.; 7) w połączeniu z 3 osobą liczby pojedyńczej tworzą wyrażenia nieosobiste, np. mówi ś., robi ś., chodzi ś.

 Siec, Siekać, uderzając czymś ostrym, rąbać, płatać; dzielić na części, rąbać na miazgę; łupać, ciosać, łamać coś twardego, np. kamienie; kosić, żąć; ćwiczyć, smagać, chłostać, bić; wiatr siecze = tnie, jest ostry; przen., krajać, próć, rozcinać: s. powietrze skrzydłami, fale wodne wiosłami; przen., gryźć, kłóć, kąsać, dokuczać; s. ś., być sieczonym; siec siebie nawza-