Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 2.djvu/772

cieczy w rurach z powietrzem rozrzedzonym przez oddziaływanie ciśnienia atmosferycznego; zwierzę s-e — p. Ssak.

 Ssep, nagromadzenie ś., zsypanie ś. naturalne w jedno miejsce okruchów ciał mineralnych, żwirowisko, gruzownia, naspa, nasypisko, piarg.

 St-, czasowniki złożone, dokonane, zaczynające ś. od tych liter, pochodzą ze złożenia przyimka z, zmienionego przez asymilację w s, i czasowników niedokonanych, np. struć = z+truć, strzepać = z+trzepać, struchleć = z+truchleć, nie podajemy ich przeto poniżej, o ile nie mają szczególnych odcieni znaczeń; należy je szukać pod temiż czasownikami niezłożonemi.

 St!, wykrz., oznaczający nakaz milczenia, cyt! sza!

 Stabilista, fr., zwolennik stanu obecnego.

 Stabilizacja, fr., wprowadzenie djurnisty na etat, mianowanie urzędnikiem etatowym; nadanie urzędom prywatnym praw państwowych.

 Stabilizator, fr., przyrząd w aeroplanie, mający na celu uchronienie aeroplanu od nagłego upadku w razie uszkodzenia motoru a. której z części przyrządu awjatycznego; główną jego zasadą jest wiatraczek niewielkich rozmiarów, który rozpoczyna działać z chwilą, gdy aeroplan ś. zniża lub przechyla na bok, dzięki niemu aeroplan może ś. zsunąć ukośnie ku ziemi i lądować bez niebezpieczeństwa; s-y płaszczyzny poziome u balonu, przyczyniające ś. do utrzymania równowagi balonu.

 Stabilizm, fr., niechęć do zmian, obstawanie przy obecnym stanie, np. jakiejś instytucji.

 Stabilizować, fr., ustalać, utrwalać; wnieść na etat, dać posadę etatową.

 Stabulacja, łć., karmienie trawą bydła na stajni podczas lata.

 Staccato (Stakato), wł., w muz., grać jakby odrywając nuty, nie wiążąc ich z sobą.

 Stacja, łć., miejsce zatrzymania ś., przystanek, np. poczty, pociągu, okrętów, postój, budynek stacyjny, dworzec kolejowy; posterunek, urząd zarządu komunikacyjnego: s. pocztowa, telegraficzna, telefoniczna; s. naukowa = zakład przeznaczony do wykonywania badań, robienia obserwacji, próbowania używanych gdzieindziej środków i wynalazków; s. klimatyczna = miejscowość, gdzie chorzy leczą ś. głównie zdrowym klimatem; s-e kościelne = droga krzyżowa Chrystusa Pana na Kalwarję, w czternastu obrazach a. rzeźbach przedstawiona, rozpamiętywanie męki Jezusa Chrystusa; w wiekach średnich w Polsce: obowiązek żywienia króla i jego dworu i wojska podczas podróży, opłata pieniężna, uiszczana w zamian za tę powinność; ordynarja, prowizja, obrok; osada z czasów przedhistorycznych.

 Stacjonarna łć. ludność, nie zwiększająca ś., ani ubywająca.

 Stacjonować, łć., mieć gdzie stanowisko, czasowo przebywać (o wojsku)

 Stacyjka, łć., niewielka stacja, przystanek.

 Stacyjny, łć., odnoszący ś. do stacji, należący do stacji, znajdujący ś. na niej.

 Staczać, dok. Stoczyć; toczyć z góry na dół, zsuwać, zwalać, strącać; wytaczać, zlewać, ściągać np. wino z beczki w butelki; tocząc, obtaczając, formować w; gałki; zrzucając, zlewając łączyć razem; s. bitwę, potyczkę, pojedynek = ścierać ś., potykać ś.,