Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 2.djvu/782

Ta strona została przepisana.

bory, rekwizyty; dobytek, majątek, mienie, dostatek; zwierzęta domowe, bydło.

Stathalter, nm., wielkorządca, namiestnik, pełnomocnik, zastępca panującego.

Statkować się, mieć charakter stateczny, trwać w stałości; prowadzić ś. przyzwoicie i umiarkowanie, nie hulać, nie zbytkować; dopisywać komu, dobrze mu służyć, trzymać ś. kogo; zdrowie, szczęście mi nie s-kuje = jestem niezdrów, nie powodzi mi ś.; pogoda s-e = jest stałą; nogi mi nie s-ują = odmawiają mi posłuszeństwa, nie mogę dużo chodzić.

Statmograf, gr., przyrząd, który sam zaznacza szybkość biegu i postoju pociągów kolei żelaznej.

Statoplasty, gr., okryte twardą powłoką pączki, służące do rozmnażania u niektórych zwierząt z typu mięczakowatych.

Statua, łć., posąg, popiersie, rzeźba wielkości naturalnej lub większej: wyobrażenie człowieka lub jakiej istoty w postaci figury z kamienia, metalu, drzewa itp.; przen., osoba apatyczna, nieruchoma.

Statuarjusz, rzeźbiarz, wykonywający statuy, figury.

Statuder, hol., nazwa prezydenta dawnej rzeczypospolitej holenderskiej.

Statuetka, wł., posążek, figurka, służąca do ozdoby.

Statuicja, łć., stawienie ś. w sądzie, stawiennictwo.

Statuować, łć., przytaczać, przedstawiać.

Statura, łć., postać, postawa, ułożenie, budowa ciała, figura.

Statut, łć., ustawy, zbiór praw; ustawa jakiego stowarzyszenia, przez rząd zatwierdzona.

Statyczny, gr., będący w równowadze, w spoczynku; s. punkt = w mech., iloczyn siły (ciężaru) przez odległość punktu przyczepienia tej siły od punktu podparcia dźwigni; elektryczność s-a = powstająca przez tarcie, potencjalna.

Statyka, gr., część mechaniki, traktująca o równowadze ciał.

Statysta, łć., aktor odgrywający role nieme, figurant; mąż stanu, dyplomata, polityk.

Statystyczny, łć., dotyczący stanu ludności lub jej produkcji, wyrażonych w liczbach.

Statystyk, łć., uczony, zajmujący ś. statystyką.

Statystyka, łć., umiejętność przedstawienia w cyfrach stanu normalnego, fizycznego i materjalnego jakiego narodu lub kraju i jego działalności; zestawienie cyfr, dotyczących jakiej poszczególnej strony życia jakiego społeczeństwa.

Statyw, Statywa, łć., podstawa, służąca do podtrzymywania przyrządów naukowych lub tych ich części, które same nie stałyby dostatecznie spokojnie i pewnie (fig.).

Staurolit, gr., minerał, składający ś. z krzemionki, glinki, tlenniku żelaza, magnezji i wody, którego kryształy barwy czerwonej a. czarniawo-brunatnej, mają pospolicie postać krzyża i używają ś. jako ozdoby; krzyżeń (fig.).

Stauropigja, gr., klasztor grecko-nieunicki, podlegający bezpośrednio patryjarsze wschodniemu a. synodowi.

Staw, zagłębienie gruntu, napełnione wodą stojącą, czasem