Pionjer, ang., żołnierz w służbie technicznej lub inżenierskiej (wytykanie dróg, budowa mostów, sypanie szańców i t. p.); osadnik amerykański, trzebiący lasy dziewicze; przen., człowiek, torujący innym drogę, krzewiący postęp, oświatę, cywilizację.
Pionjerstwo, ang., zajęcie, prace, obowiązki pionjera.
Pionowa, wł., w mat., linja prostopadła do drugiej linji a. do jakiejś powierzchni.
Pionować, wł., spuszczając pion, mierzyć prostopadłość czego, np. ściany; w chirurgji: sondować.
Pionownica, wł., trójkąt prostokątny równoramienny z uwieńczonym u wierzchołka pionem, do oznaczania kierunku prostopadłego; węgielnica, grundwaga.
Pionowo, wł., przysł., prostopadle do poziomu.
Pionowy, wł., prostopadły, wertykalny, perpendykularny (linja, płaszczyzna p-a).
Piorun, gwałtowne wyładowanie nagromadzonej elektryczności między dwiema chmurami a. między chmurą a ziemią, grom; przen., cios, nieszczęście, klęska, strata bolesna; jak p., p-em = nagle, gwałtownie, szybko, natychmiast, migiem, w mig, duchem; ciskać, sadzić p-ami = przeklinać, kląć; żeby cię jasne p-y spaliły!, niech cię jasny p. trzaśnie!, do stu p-ów!, co u p-a! = co u licha!; idź do p-a! = do licha, do djabła!
Piorunek, zdr. od Piorun; dawny fałszowany półgroszek; skamieniałość z rodzaju belemnitów w kształcie palca, koloru żółto-szarego.
Piorunochron, przyrząd w kształcie metalowego pręta, jednym końcem sterczącego nad dachem budowli, a drugim pogrążonego w ziemi (fig.), zabezpieczający w ten sposób budynki od uderzenia piorunu.
Piorunogroźny, grożący piorunami.
Piorunować, ciskać pioruny, buchać gromami i ogniem; namiętnie i wymownie powstawać przeciw komu a. czemu; kląć, wymyślać, sadzić piorunami, złościć ś., przeklinać, złorzeczyć.
Piorunowiec, pręt kwarcowy, utworzony ze stopionego przez piorun piasku, fulguryt.
Piorunowładny, władający piorunami, gromowładny.
Piorunowy, przym. od Piorun; broń p-a = broń palna; szybkość p-a = nadzwyczaj szybka, błyskawiczna.
Piorunujący, ciskający pioruny; gwałtowny, gniewny, namiętny (mowa p-a); wstrząsający (p-e wrażenie); związki chemiczne, wybuchające od uderzenia, nacisku lub zetknięcia ś. z innemi ciałami; gaz p. = mieszanina dwuch części wodoru i jednej części tlenu.
Piosenka, mała pieśń.
Piosenkarstwo, tworzenie piosenek. pieśniarstwo, jako rodzaj poezji; zbiór piosenek.
Piosenkarz, pieśniarz, tworzący, piszący piosnki; śpiewak piosenek.
Piosennik, zbiór pieśni, piosnek, śpiewnik, kancjonał.
Pioskop, gr., przyrząd do oznaczania ilości tłuszczu w mleku.
Piosneczka, mała piosnka.
Piosnka, mała, krótka pieśń, mały śpiew ze słowami; niewielki utwór liryczny, podzielony na zwrotki, przeznaczony najczęściej do śpiewu, rzadziej do deklamacji; zawsze tę samą p-ę śpiewać = powtarzać zawsze to samo; głuchemu p-ę śpiewać = darmo przekonywać upartego człowieka a. prosić nieużytego; czyją p-ę śpie-
