Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 2.djvu/95

Ta strona została przepisana.

ś. z czym, przemówić; ani p-ł = nic nie powiedział, nie zdradził ś.

Pisownia, ogół przepisów pisania poprawnego, ortografja; p. etymologiczna = uwzględniająca pochodzenie wyrazów; p. fonetyczna = zgodna z wymawianiem; p. historyczna = biorąca pod uwagę przyjęty zwyczaj; p. akademicka — przyjęta przez Akademję Umiejętności w Krakowie.

Pistacja, roślina z rodziny terpentyńcowatych i owoc jej, pistacjowe drzewo, kłokocina włoska (f.).

Pistacjowy, mający kolor żółtawo-zielony z brunatnawym; zrobiony z pistacji a. z pistacją (lody p-e); p-e drzewo — p. Pistacja.

Pistol, złota moneta, używana daw. we Francji, Hiszpanji i in. krajach, różnej wartości.

Pistolecik, fr., mały pistolet; zabawka dziecinna w kształcie pistoletu.

Pistolet, gr., krótka ręczna broń palna z mocno wygiętą kolbą (fig.).

Pistoletowy, fr., przym. od Pistolet; w bilardzie: sztos p. = uderzenie kuli bilardowej kijem, bez opierania ręki na bilardzie.

Piston, fr., do broni palnej: przyrządzik metalowy z masą zapalną wewnątrz, nakładany na sztyft z otworkiem, prowadzącym do naboju (fig.); klapa czyli wentyl u instrumentów dętych; tłok stalowy w machinie parowej.

Pistonówka, fr.p. Kapiszonówka.

Pistorjusza aparat = przyrząd w gorzelniach do dystylacji i rektyfikacji.

Pisuar, fr., wychodek do urynowania, szczalnik.

Piszczałka, instrument dęty w kształcie rurki z otworami po bokach, fujarka, flecik, dudka (fig.); p-i w organach = dęte rurki w organach (f.) p. na ptaki wabik na ptaki, naśladujący ich głos; na p-ę jest, a na świeczkę niema = na zbytki są pieniądze, na potrzeby nie.

Piszczeć, dok. Pisnąć; wydawać głos piskliwy, ostry, cienki, przenikliwy; jęczeć, skwierczeć; użalać ś., lamentować, utyskiwać, narzekać; grać na piszczałce, na flecie, świstać, gwizdać; p-czy mi to w uszach = nie mogę o tym zapomnieć, nie daje mi to spokoju; bieda u niego aż p-y = okrutną cierpi biedę, nędzę; ona do tego aż p-y = rwie ś. do tego, pragnie tego namiętnie.

Piszczek, ten, co gra na piszczałce, fujarce; flecista, trębacz, surmacz; gatunek armaty.

Piszczel, narzędzie muzyczne dęte (fujara, flet, dudy, piszczałka); w hucie szklanej przyrząd w kształcie rurki, dość długi, służący do wydymania szkła; gatunek dawniejszej armaty; jedna z kości goleniowych, piszczałka nożna (f.).

Piszczony (-ego), wydawanie pisku przez tarcie na powierzchni wywoskowanej.

Piszczyk, pogardl., niższy urzędnik kancelaryjny, pisarek.

Piśmidło, nędzne, liche pismo; utwór literacki a. pismo perjodyczne, bezwartościowe.

Piśmiennictwo, zajęcie pisarza, autorstwo, praca na polu piśmienniczym, praca literacka; ogół u-