Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 3.djvu/155

 Ujemnie, przysł., przeciwnie względem dodatniego, niedobrze źle; oddziaływać u. = Szkodzić komu a. czemu, źle wpływać, psuć, niszczyć.

 Ujemność, stan, cecha tego, co jest ujemne, przeciwne dodatniemu; zły przymiot, zła cecha, wada, usterka.

 Ujemny, przeciwny dodatniemu, niedobry, zły, niepożądany, nieprzychylny: u-a cecha charakteru = wada, usterka; u. stan zdrowia = choroba; u. stopień w szkole = niedostateczny; odpowiedź u-a = przecząca, nieprzychylna; w mat., ilość, przeciwna dodatniej, np. dług jest ujemny w stosunku do kapitału, ruch w tył ujemny w stosunku do ruchu naprzód, i odwrotnie; w fiz., jeden z dwu rodzajów energji magnetycznej a. elektrycznej, przeciwny dodatniemu: u. biegun magnetyczny a. elektryczny, elektryczność u-a, magnetyzm u.

 Ujeść — p. nied. Ujadać.

 Ujeżdżacz, człowiek, który ujeżdża konie, berajter, kawalkator.

 Ujeżdżać, dok. Ujechać; jadąc przebywać pewną przestrzeń, przejeżdżać; dok. Ujeździć; przyzwyczajać do jazdy, zwłaszcza zwierzchowej, objeżdżać: u. konia, wielbłąda; przen., u. kogo, poskramiać, ukrócać, obłaskawiać, przyzwyczajać do posłuszeństwa.

 Ujeżdżalnia, szkoła jazdy konnej, budynek z torem dla ujeżdżania koni a. dla nauki jazdy konnej, maneż.

 Ujeździć — p. nied. Ujeżdżać.

 Ujęcie, dokonane ujmowanie, uchwycenie, schwytanie, złapanie; rękojeść, rączka; część łożyska strzelby, którą ś. ujmuje ręką przy celowaniu; pojęcie, zrozumienie, właściwe przedstawienie.

 Ujętny, dający ś. ująć, uchwytny.

 Ujęty, ten, którego ujęto, uchwycony; skłoniony do czego, przychylny, przekonany.

 Ujma, to, co ś. komu ujmuje, umniejszenie, ubytek, uszczerbek; obraza, krzywda: u. honoru, zdrowia i t. p.

 Ujmować, dok. Ująć; chwytać, łapać, imać, brać w ręce: u. rękami, zębami, u. w pół, za włosy, za głowę; ściskać, biorąc w pół, obejmować; u. w ryzy, w kleszcze, w karby; chwytać, brać w niewolę, pozbawiać wolności: u. rozbójników, nieprzyjaciół, przen., zjednywać, pozyskiwać sobie, zniewalać kogo, zyskiwać sobie czyjąś przyjaźń, miłość, sympatję; brać część czegoś, odejmować, umniejszać: u. komu dochodu, jedzenia; przen., odmawiać komu czego, zaprzeczać, nie przyznawać, uwłaczać: nie u-uję mu talentu, zacności; u. ś., brać ś., chwytać ś., imać ś., łapać: u. ś. za głowę, pod boki; u. ś. za kim, za czym, stawać w czyjej obronie, bronić kogo, czego, obstawać przy kim, przy czym: u. ś. za czyją krzywdę; brać ś. do czego; upamiętywać ś., zastanawiać ś., wchodzić w siebie, hamować ś.; ograniczać ś., kurczyć ś., umniejszać ś.; unosić ś.: u. ś. gniewem; pojmować, rozumieć.

 Ujmujący, ten, który ujmuje; zniewalający ku sobie, miły, powabny, sympatyczny, umiejący ś. podobać.

 Ujrzeć, zobaczyć, spostrzec, zoczyć; u. ś., zobaczyć samego siebiebie; u. ś. z kim, zobaczyć ś., spotkać ś. z nim; przen., znaleźć ś. gdzie, w jakim położeniu, w jakich warunkach, w jakiej sytuacji.

 Ujście, odejście, odpłynienie, ucieczka, uchodzenie; miejsce, którędy ktoś a. coś uchodzi, otwór, szpara; u. rzeki = miejsce, gdzie rzeka wlewa się do innej rzeki a. wpada do morza.