Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 3.djvu/174

ładu, uporządkować, urządzić, zorganizować.

 Uosabiać, dok. Uosobić; wyobrażać co w postaci osoby, przedstawiać pod postacią osoby, nadawać czemu cechy osoby, przedstawiać co w swojej osobie; personifikować.

 Uosobienie, pojęcie oderwane, przedstawione pod postacią osoby; w retor., postać mowy, polegająca na tym, że zwierzęciu, roślinie, rzeczy nieżyjącej a. pojęciu oderwanemu przypisujemy cechy i czynności osoby, personifikacja, prozopopeja.

 Upad, upadek, upaduięcie; kąt, pod jakim warstwy gieologiczne nachylone są do poziomu.

 Upadać, dok. Upaść; z położenia prostopadłego przechodzić w poziome, przewracać ś., wywracać ś., obalać ś., padać; z wyższego poziomu przechodzić na niższy, spadać: śnieg, deszcz upadł; przen., dochodzić do ruiny, do upadku, niszczeć, niweczyć ś., rujnować ś.; przen., popełniać grzech, wykraczać przeciw przepisom moralności; w szczególności popełniać grzech cudzołóstwa (zwłaszcza o pannie a. wogóle o kobiecie); tracić coś, pozbawiać ś. czegoś, wyzbywać ś. czegoś, podupadać na czym: u. na siłach, na umyśle, na odwadze; nie móc przetrzymać czegoś, tracić siły pod wpływem czegoś: u. pod brzemieniem smutku, niedoli, hańby i t. p.; u. ś., rozpadać ś., pękać, rozłamywać ś.

 Upadek, upadnięcie, spadnięcie; nieszczęście, niedola, katastrofa, klęska, ruina; bankructwo: u. domu handlowego; u. moralny = postępowanie pełne brudów, występków, nieuczciwe; u. kobiety = cudzołóstwo, zejście z drogi cnoty, oddawanie ś. nierządowi.

 Upadlać, dok. Upodlić; podłym czynić; poniżać, hańbić, zbezczeszczać; u. ś., stawać ś. podłym; poniżać ś., hańbić ś., upokarzać ś. haniebnie.

 Upadliny (-in), ruiny, zwaliska, rozwaliny.

 Upadłość, niemożność płacenia swoich zobowiązań przez handlującego a. przemysłowca, o czym wyrokuje sąd handlowy; ogłosić u. = zawiadomić wierzycieli o niewypłacalności.

 Upadły, ten, który upadł; dom handlowy u. = zbankrutowany; anioł u. = djabeł, szatan; kobieta u. = cudzołożnica, nierządnica, prostytutka; do u-ego = do ostatka, aż do utraty sił: tańczyć, bić ś. do u-ego.

 Upadnięcie, upadek.

 Upajać, dok. Upoić; poić kogo jakim trunkiem aż do upicia, spajać; przepełniać uczuciem rozkosznym, szałem namiętnym aż do utraty przytomności; u. ś., nadużywać trunków, tracić przytomność wskutek nadmiaru trunku, upijać ś.; unosić ś., przejmować ś.; wzruszać ś. rozkosznie, wpadać w szał namiętny.

 Upakować, ułożyć co w paczki a. paki, w skrzynie, kufry i t. p.; u. ś., ułożyć swoje rzeczy w skrzynie, spakować ś.

 Upalać, dok. Upalić; cokolwiek nadpalać, trochę czego palić, paląc, niszczyć część czego; palić tyle czego, ile trzeba; mocno rozpalać, napalać; opalać po wierzchu, czynić ogorzałym; paleniem przygotowywać do użytku; przebiegać, przejeżdżać szybko: upaliłem milę; u. ś., palić ś. aż do zupełnego zniszczenia; spalać ś. częściowo; mocno rozpalać ś.

 Upalisadować, ustawić palisady, otoczyć palisadami.

 Upał, gorąco wielkie, skwar, spieka.

 Upamiętać — p. nied. Upamiętywać.