Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 3.djvu/186

 Urwisty, pełen urwisk, spadzisty, stromy, przepaścisty.

 Urwisz, Urwis, Urwipołeć, ulicznik, nicpoń, próżniak; rzezimieszek, oszust, szubrawiec, łotr, obwieś; na u-a tylko patrzeć, dybać, czyhać = szukać sposobności oszukania, skrzywdzenia kogo.

 Urwiszubienica, urwaniec, ladaco, oszust, urwisz, obwieś.

 Urwiżywot, szubienica.

 Urychlić, przyśpieszyć.

 Uryna, łć., — p. Mocz.

 Urynał, łć., naczynie do uryny, nocnik.

 Urynować, łć., puszczać urynę.

 Urynowy, łć., dotyczący uryny.

 Urywać, dok. Urwać; rwać, zdejmować, zbierać; zrywać: u. kwiaty, owoce; odejmować, odbierać, nie dodawać, nie dostawać: u. z zapłaty; przerywać, przecinać, nie kończyć; u. mowę; rwać, odejmować cześć; u. głowę, palec; u. sobie głowę z jakiego powodu = kłopotać ś., martwić ś.; u. nieprzyjaciela = szarpać go, gromić go częściowo, dopadając go z boku a. z tyłu; u. ś., przerywać ś., odrywać ś., ustawać; u-o ś. = zabrakło sposobu, słów, funduszów, środków i t. p.

 Urywczo, Urywkowo, przysł., dorywczo, chwilami, doraźnie, nietrwale, niestale.

 Urywcza, Urywka, urwanie, uchwycenie; dochód urywczy; u. wojenna = utarczka.

 Urywczy, Urywkowy, przypadkowy, dorywczy, doraźny, tymczasowy, nietrwały, niestały.

 Urywek, to, co urwano od całości, co rwąc odjęto; ułamek, kawałek, fragment; zysk przypadkowy, dorywczy; część, wyjątek z większej całości literackiej, ustęp; u-iem = urywczo.

 Urywiec, biały tlenek cynku.

 Urywka — p. Urywcza.

 Urywkowo — p. Urywczo.

 Urywkowy — p. Urywczy.

 Urząd, obowiązek publiczny, wykonywany przez osobę, specjalnie do tego przeznaczoną, funkcja, zajęcie urzędnika, posada; zbior., urzędnicy jakiejś dykasterji; biuro, kancelarja jakiejś instytucji rządowej, naczelna władza; z u-u = na mocy sprawowanego urzędu; na u. = z rozkazu, umyślnie, porządnie; buty na u. = mocne; kłamie na u. = czelnie, bezwstydnie.

 Urządzać, dok. Urządzić; zaprowadzać porządek w czym, porządkować, ustawiać, regulować, organizować, wykonywać; u. sobie mieszkanie = zaopatrywać ś. w meble i t. p.; u. sobie życie = praktycznie, wygodnie, z pewną swobodą; u. ś., zaprowadzać u siebie porządek, regulować swe wydatki, interesy, meblować ś.; organizować ś.; iron., źle sprawy swoje prowadzić, narażać ś. na wstyd, na stratę i t. p.

 Urządzenie, rzecz. od Urządzać; to, co urządzono, porządek, w czym zaprowadzony; to, co zaprowadzono, instalacja; wszystko, co znajduje się wewnątrz jakiegoś gmachu, mieszkania, zwłaszcza sprzęty i t. p.

 Urządziciel, człowiek, który co urządza.

 Urządzicielka, forma ż. od Urządziciel.

 Urządzić — p. nied. Urządzać.

 Urzec — p. nied. Urzekać.

 Urzeczony, ten, na którego rzucono urok; chodzi, jak u. = nieprzytomny, błędny.

 Urzeczywistniać, dok. Urzeczywistnić; doprowadzać do skutku, przywodzić do rzeczywistości, sprawiać że co ś. stanie, że będzie rzeczywiste; wykonywać, spełniać; u. ś., przychodzić do skutku, stawać ś. rzeczywistym, spełniać ś., ziszczać ś.

 Urzekać, dok. Urzec; czarować