Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 3.djvu/199

 Utwarzać – p. dok. Utworzyć.

 Utwierdzać, dok. Utwierdzić; czynić mocnym, umacniać, wzmacniać; trwałym, stałym czynić, ustalać, gruntować, utrwalać: u. kogo w wierze, w przekonaniu, w postanowieniu; u. ś., umacniać ś., wzmacniać ś., ustalać ś., utrwalać ś., gruntować ś.

 Utworzyciel, ten, co stwarza, Stwórca, Stworzyciel.

 Utworzyć, wykonać co własnym pomysłem, zrobić coś, czego dotąd nie było, wytworzyć, stworzyć; uformować, powołać do życia, zorganizować.

 Utwór, utworzenie, stworzenie, powołanie do życia; to, co stworzono, dzieło, praca, twór, płód: u. literacki, naukowy, u. czyjego pędzla a. dłuta; masa ciał, stanowiących skorupę ziemską, pokład, warstwa, formacja.

 Utyć, nabrać ciała, stać ś. tłustym, otyłym.

 Utykać, dok. Utkać; zatykać szpary, dziury, zakładać otwór, by przez niego nie przechodziło powietrze a. woda; potykać ś., przetykać, wtykać tu i owdzie; dok. Utknąć; potrącać, zawadzać o co nogą; upadać na nogę, być kulawym; dok. Utkwić, Utknąć; wbijać coś ostrym końcem w coś, żeby tkwiło; utkwiwszy w czym, pozostawać, wbijać ś. w co.

 Utylitarność, łć., pożytek materjalny, dążenie do takiego pożytku.

 Utylitarny, łć., pożyteczny materjalnie.

 Utylitaryzm, łć., pogląd, według którego każdy powinien dążyć do osiągnięcia jak największych korzyści i pomyślności społecznej.

 Utylizacja, łć., zużytkowanie, spożytkowanie, wyciąganie korzyści z tego, co dotąd było nieużyteczne.

 Utyrać — p. Uterać.

 Utysk, utyskiwanie, uskarżanie ś., narzekanie, skarżenie ś., żalenie ś.

 Utyskiwać, uskarżać ś., narzekać, żalić ś., skarżyć ś. tęskno.

 Utyskliwie, przysł., narzekająco, z narzekaniem, z uskarżaniem ś.; żałośnie, płaczliwie.

 Utyskliwy, narzekający, utyskujący, lubiący ś. użalać; żałosny, bolesny.

 Utytułować, nadać tytuł, obdarzać tytułami, godnościami, wymienić czyj tytuł pisząc, przemawiając do niego.

 Uwaga, zdolność przyjmowania wrażeń zewnętrznych, skierowana świadomie na pewien przedmiot, uważanie, rozważanie, baczność; wzgląd na coś a. na kogoś: z u-i na co, mając to na u-dze; upomnienie, wymówka: zrobić komuś u-ę; to, co postrzeżono, postrzeżenie, obserwacja; zwrócić czyjąś u-ę na co = skłonić go, by to obserwował; wziąć co pod u-ę = rozważyć bacznie.

 Uwalać (się), zwalać (ś.), zbrudzić (ś.), zbrukać (ś.).

 Uwalić, poddać folowaniu: u. sukno; utratować; u. ś., rozwalić ś., rozłożyć ś., jak długi, rozciągnąć ś.

 Uwalisty, Uwalny, mocno walący; nawalny: deszcz u.

 Uwalniać, dok. Uwolnić, czynić wolnym, wyzwalać, oswobadzać; u. podsądnego = orzekać o jego niewinności, wypuszczać z więzienia, uznawać wolnym od czego, u. z wojska, ze służby = dawać dymisję, odprawiać; u. ś., oswabadzać ś., wyzwalać ś.

 Uwałaszyć, zrobić wałachem, wykastrować konia, muła.

 Uwałkować, wygładzić, wyrównać, rozpłaszczyć wałkiem.

 Uwarować (się), ustrzec (ś.), uchronić (ś.) od czego, obwarować (ś.); otoczyć ś. warunkami.

 Uwarstwienie, taki układ wapieni, piaskowców, łupków i t. p.