Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 3.djvu/533

Ta strona została przepisana.

Zaradny, umiejący w porę zaradzić złemu, zapobiegawczy, przemyślny, opatrzny, przezorny, któremu można zaradzić, zapobiec.

Zaradować się, zacząć ś. radować, ucieszyć ś.

Zaradzać, dok. Zaradzić czemu; zapobiegać w porę złemu; z. komu, wspomagać kogo radą, wyciągać go z kłopotu; z. sobie = umieć sobie poradzić.

Zaradzać, dok. Zarodzić; sprawiać, że ś. zacznie rozwijać płód, zapładzać; wylęgać, rodzić; tworzyć; wydawać plon, być urodzajnym; z. ś., zalęgać ś., zapładzać ś.; roić ś., tworzyć ś., powstawać.

Zaradzićp. nied. Zaradzać.

Zaraić, naraić.

Zarajać, dok. Zaroić; zapełniać rojem, pozwalać rozroić ś.; osadzać rój pszczół w ulu; z. piwo = pozwalać mu fermentować; z. ś., zapełniać ś. rojem, zaczynać fermentować.

Zaranekp. Zaranie.

Zaranić, poranić, zranić.

Zaranie, początek dnia, świt, przedświt, ranek, poranek.

Zaranny, Zarankowy, porankowy. ranny.

Zarań p. Zaranek.

Zarastać, dok. Zarosnąć; pokrywać ś. czymś rosnącym, obrastać: z. lasem, chwastem, włosami; o ranie: pokrywać ś. nowo rosnącą skórą, zasklepiać ś.

Zaraszać, dok. Zarosić; okrywać, oblewać rosą; z. ś., okrywać ś., oblewać ś. rosą; chodząc po rosie, po wodzie, walać, moczyć na sobie ubranie.

Zaraszczać, Zaroszczać, dok. Zarościć; czynić, że coś zarasta, pozwalać zarastać, np. trawą, lasem; pozwalać zasklepiać ś.; z. ciasto, słód = zaprawiać, zarabiać; rościć sobie: z. pretensje; z. ś., goić ś., zasklepiać ś.; fermentować.

Zaratować, ratując wesprzeć, udzielić pomocy.

Zaraz, przysł., natychmiast, tejże chwili, wnet, wraz, tego momentu; odrazu, jednym razem.

Zaraza, choroba, udzielająca ś. przez przyjęcie zarazka wskutek dotknięcia ś. chorego, jego ubioru, pościeli, przez przebywanie z nim razem, przez pośrednictwo naczyń, z których jadł, pił i t. p., a także wskutek zetknięcia ś. ze zwierzętami choremi; z. moralna = zepsucie szerzące ś., upadek moralny, rozpusta; myśl zdrożna, czyn, obyczaj zgubny; człowiek niebezpieczny, szerzący demoralizację; z. morowa = mór; z. na bydło = pomorek; z. na rośliny, na zboże = choroba, udzielająca ś. całej roślinności; w bot., roślina pasorzytna dwuliścieniowa z rodziny zarazowatych (fig.).

Zarazek, substancja zaraźliwa, udzielająca ś. ludziom i zwierzętom od innych ludzi i zwierząt i wywołująca pewną chorobę zakaźną.

Zarazem, przysł., w jednym czasie, jednocześnie, za jednym zachodem, razem.

Zaraziciel, ten, który zaraża, demoralizator.

Zarazićp. nied. Zarażać.

Zarazik kartoflany, gatunek grzyba, pasorzytującego na liściach i bulwach ziemniaka (fig.).

Zarazowate, rodzina roślin dwuliściennych z rzędu trędownikowych.

Zarazowy, odnoszący ś. do zarazy.

Zaraźliwie, przysł., z zaraźliwością, sposobem zaraźliwym, zarażająco, zakażająco.