Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 3.djvu/676

Ta strona została przepisana.

tyl z podrzędu zmierzchnikowców, z rodziny kordziuków, zawisak borowiec, siwiotek.

Żałobny, wyrażający żal, pełen żalu, smutku, żałosny; odnoszący ś. do żałoby, dokonywający ś. na cześć osoby zmarłej: strój ż., muzyka ż-a, nabożeństwo ż-e, ż-i słuchacze = uczestnicy pogrzebu, kondukt ż. = pogrzebowy; wnoszący zaskarżenie, zażalenie, skarżący ś.

Żałomsza, msza żałobna, egzekwje.

Żałostka, pieśń żałobna przy pogrzebie.

Żałość, uczucie boleści, boleść, smutek; żal, tęsknota.

Żałośnie, Żałośliwie, przysł., głosem żałośnym, z żałością.

Żałośnonuty, Żałośnonutny, śpiewany na żałosną nutę.

Żałośność, własność tego, co jest żałosne, co jest pełne żalu.

Żałośny, czujący w sercu żałość, ból, pełen żalu, przejęty żalem, smutny, smętny, tęskny; wyrażający żałość: głos ż., pieśń ż-a; wzbudzający żałość: widok ż.; godzien litości, politowania, opłakany, żałobny.

Żałota, żałość, żal.

Żałować kogo, czego, czuć żal z powodu straty; ż. kogo, dzielić jego smutek, współczuć mu; czuć niepokój, smutek, niesmak, wstyd, żal z powodu tego, co ś. zrobiło a, powiedziało: ż. uczynku, postępku, mowy, słów własnych i t. p.; ż. za grzechy = czuć żal, skruchę, kajać ś., pokutować; ż. czego = szczędzić, oszczędzać, nie wydawać, nie trwonić, skąpić, ochraniać, skąpo, z żalem wydawać: ż. grosza, pieniędzy; nie ż. czasu i fatygi = poświęcać dużo czasu i trudu; ż. ś., oszczędzać, ochraniać samego siebie, nie wystawiać siebie samego na niebezpieczeństwo; ż. ś. na kogo, skarżyć ś., uskarżać ś., wnosić zażalenie.

Żandarm, fr., żołnierz policji wojskowej dla utrzymania publicznego porządku i bezpieczeństwa (fig.).

Żandarmerja, fr., policja, zorganizowana wojskowo do pilnowania bezpieczeństwa w kraju.

Żandarmski, fr., dotyczący żandarma, należący do żandarmów, właściwy żandarmom.

Żankiel, roślina z rodziny gwoździkowatych.

Żanrowy, fr., malujący obrazy rodzajowe: ż. malarz.

Żar, węgle żarzące ś., żarzewie; upał, skwar; przen., zapał, gorącość duchowa, entuzjazm, podniesienie namiętne.

Żarcie, rzecz. od Żreć; pokarm, jedzenie dla zwierząt a. (w mowie wulgarnej) dla ludzi, strawa, jadło.

Żarcik, lekki, zręczny, niewinny, dowcipny żart, anegdotka.

Żardinjera, fr., ozdobna podstawa lub kosz na kwiaty.(fig.).

Żargon, fr., zepsuta mowa o wyrazach poprzekręcanych, używana w wielkich miastach; zepsuty djalekt niemiecki, używany przez pospólstwo żydowskie w Polsce.

Żargonowiec, fr., Żyd polski, mówiący tylko żargonem, bądź dlatego, że innego nie posiada, bądź ze względów ideowych, nacjonalista żydowski.

Żargonowy, fr., odnoszący ś. do żargonu, pisany, mówiony w żargonie.