Strona:Manifest Towarzystwa Demokratycznego Polskiego.djvu/10

Los i przyszłość społeczności nie od niéj saméj lecz od panującego stanu, od garstki uprzywilejowanych zależy. Wszelka przeto forma powszechną zasadę równości gwałcąca, jest przeciwna naturze, sprawiedliwości i prawdzie.
 Wszystko dla ludu, przez lud: oto najogólniéjsza zasada demokracji, cel i formę zarazem obejmująca. Wszystko dla ludu, dla wszystkich, jest celem; wszytko przez lud, przez wszystkich, jest formą.
 Pod formą na równości opartą, wszyscy wspólny mają interes, niéma przeto rozdwojeń, jest jedność. Ta jedność wszędzie się objawia, powszechną tworzy harmonją i daje siłę, a siła możność spełnienia wśród innych społeczeństw, narodowego posłannictwa. Wszechwładztwo ludu, w demokracji tylko złudzeniem bydź przestaje. Każdy społeczności członek równy w niém ma udział. Nie jedna cząstka powszechności, ale naród cały jest tu ustawodawcą; w sumieniu albowiem mass, leży najpewniéjsza rękojmia, iż ustawy będą prawdziwém objawieniem przedwiecznéj, nieomylnéj sprawiedliwości. Do ich wykonania wybrana przez lud władza, jeśli przestaje bydź opatrzną, potrzebom i woli narodu nieodpowiednią, w demokratycznéj tylko formie bez gwałtownych wstrząśnień usuniętą bydź może, w niéj jednéj wszystkie zmiany ciągłym nieprzerwanym postępem, coraz obszerniejszém myśli narodowéj rozwijaniem się wymagane, spokojnie zaprowadzać się dają.
 Tym sposobem urządzone społeczeństwa, w harmonijném dążeniu do wspólnego, powszechnego celu, szczególne posłannictwa, w zupełności spełnić mogą. Do tego celu jedna tylko jest droga: ciągłe i jednoczesne w porządku fizycznym, umysłowym i moralnym doskonalenie się. — Doskonalenie się to na swobodném i harmonijném rozwijaniu wszystkich sił narodowych zależące, nie może mieć miéjsca, jeżeli każda społeczność całą massą członków ją składających doskonalić się nie będzie; cała zaś massa doskonalić się nie może, jeżeli nie wszyscy ludzie powinność swoję pełnić, prawa wykonywać będą, jeżeli po-