Strona:Marcel Proust - Wpsc02 - W cieniu zakwitających dziewcząt 01.djvu/201

transponowania tych czynników. Aby ogrzać płyn lampą elektryczną, nie chodzi o to aby mieć lampę możliwie najsilniejszą, ale aby mieć taką, której prąd, przestając oświetlać i zmieniając łożysko, byłby zdolny zamiast światła dawać ciepło. Aby latać w przestworzach, nie jest potrzebny automobil najsilniejszy, ale taki, który, przestając biec po ziemi i przecinając prostopadłą linją drogę swego pędu, byłby zdolny zmienić horyzontalną chyżość na siłę wzlotu. Tak samo ludźmi zdolnymi wydać genjalne dzieła, nie są ci co żyją w najsubtelniejszem środowisku, najświetniejsi w rozmowie, najbogatsi w kulturę, ale ci co, przestając nagle żyć dla samych siebie, zdołali uczynić swoją osobowość podobną zwierciadłu, tak że ich życie, przy całej swojej towarzyskiej a choćby intelektualnej miernocie, odbija się w niem. Genjusz polega tu na sile odbijającej, nie na swoistej wartości odbitego przedmiotu. W dniu, gdy młody Bergotte zdołał pokazać swoim czytelnikom mieszczański salon w którym spędził dzieciństwo i niezabawne rozmowy jakie tam prowadził z braćmi, w tym dniu wzniósł się wyżej od przyjaciół swojej rodziny, inteligentniejszych i wytworniejszych; ci, w swoich pięknych Rolls-Royceach, mogli, wróciwszy do domu, natrząsać się nieco z pospolitości Bergotte’ów; ale on, na swoim skromnym aparacie, który się wreszcie „odziemił”, bujał ponad nimi.
 Inne rysy wysłowienia miał Bergotte wspólne nie

197