Strona:Marcel Proust - Wpsc05 - Sodoma i Gomora 02-01.djvu/181

on miał do tej pory za inteligentnego człowieka. Ale tak jak, po kilku dniach, przez tchórzostwo i przez ducha naśladownictwa, nie wiedząc czemu, krzyczy się: „Słuchaj, Koko“, na wielkiego artystę, którego wszyscy w tym domu tak nazywają, tak książę, jeszcze zdziwiony nowym zwyczajem, odpowiedział jednak: „W istocie, jeżeli nie ma nic przeciw niemu“... Trzy urocze damy uważały, że książę nie robi postępów dość szybko i poszturkiwały go trochę: „Ależ w gruncie żaden inteligentny człowiek nie mógł wierzyć, aby w tem coś było“. Za każdym razem, kiedy się zjawiał jakiś „miażdżący“ fakt przeciw Dreyfusowi i kiedy książę, myśląc że to nawróci trzy urocze damy, oznajmiał go im, śmiały się do rozpuku, poczem bez trudu, z wielką subtelnością djalektyki, wykazywały, że argument jest bez wartości i zupełnie śmieszny. Książę wrócił do Paryża jako zagorzały dreyfusista. I z pewnością nie twierdzimy, aby trzy urocze damy nie były, w danym wypadku, posłankami prawdy. Ale godne uwagi jest, że co dziesięć lat, kiedy się zostawiło kogoś głęboko o czemś przeświadczonym, zdarza się, że jakaś inteligentna para, lub nawet jedna urocza dama, zaprzyjaźnia się z nim i w kilka miesięcy doprowadza go do przeciwnych poglądów. I istnieje wiele krajów, zachowujących się w tej mierze tak jak ów szczery człowiek; wiele krajów, które ziały nienawiścią do jakiegoś narodu, a które, w pół ro-

177