Strona:Marcel Proust - Wpsc06 - Uwięziona 02.djvu/42

tura wsparta na okrutnej obserwacji, działała równie wywrotowo, stwarzając atmosferę nieuszanowania. „Panowie Reinach i Hervieu zwąchali się“ powiadała.
 Nie będziemy pomawiali sprawy Dreyfusa o knucie równie czarnych planów w stosunku do „świata“. Ale to pewna, że skruszyła ona jego ramy. Światowcy, którzy nie chcą wpuścić polityki do „świata“, są równie przewidujący, jak wojskowi którzy nie chcą dopuścić polityki do armji. Ze „światem“ jest tak jak z pociągiem płciowym, który mógłby dojść niewiadomo do jakich perwersyj, gdyby się raz dopuściło swobodę gustów. Faubourg Saint-Germain przywykło widzieć u siebie damy z innej sfery dla tego że były nacjonalistkami; powód znikł wraz z nacjonalizmem, przyzwyczajenie zostało. Dzięki dreyfusizmowi, pani Verdurin ściągnęła do siebie wybitnych pisarzy, którzy na razie nie przedstawiali dla niej żadnej wartości światowej, bo byli dreyfusistami. Ale namiętności polityczne są jak inne, nie trwają. Przychodzą nowe pokolenia, które ich już nie rozumieją. Nawet to pokolenie, które im podlegało, zmienia się, odczuwa pasje polityczne, które, nie będąc ściśle skopiowane z poprzednich, każą im rehabilitować część proskrybowanych, skoro się przyczyny proskrybcji zmieniły. Podczas sprawy Dreyfusa monarchiści nie troszczyli się o to, czy ktoś jest republikanin, nawet radykał, nawet antyklerykał, byle był