dziej skoncentrowany nastrój, wywołuje najbezpośredniejsze wzruszenie. Ono inicyuje w sam rdzeń rzeczy, i samo w sobie ma usprawiedliwienie swoje, swoją racyę bytu. Ono ma bezwzględność zjawisk żywiołowych. Ono jest, bo jest.
Ale fakt dziejowy, traktowany metodą historyczną, to jest w całem swojem uzależnieniu od związków przyczynowych i stosunków oddziaływania środowiska swego, nigdy nie wyda i wydać nie może prawdziwego dzieła sztuki; gdy tenże sam fakt, wyrwany z tych stosunków i traktowany metodą podaniową, daje w moc twórcy olbrzymią dziedzinę uczuciową, dziedzinę patetyczności; daje mu cały świat sam w sobie, i staje się pod genialną ręką prawdziwego artysty materyałem doskonałego piękna.
Łudzi się zatem ten, kto odbywszy mozolną kwerendę historyczną i nazbierawszy całe mnóstwo ubocznych faktów i okoliczności, wprowadza to wszystko do dzieła swego w mniemaniu, że im będzie dokładniej historycznym, tem dzieło piękniejszem się stanie.
Prawdziwy twórca kroczy drogą nie ana-
Strona:Maria Konopnicka - Szkice.djvu/138
Ta strona została skorygowana.
