jący[1] przedśmiertną litanię, a kilka innych głosów, łkaniem przerywanych, odpowiadało chórem.
Odkryli głowy i weszli do wnętrza mrocznych sieni, kierując się blaskiem świecy i szmerem modlitwy.
Noc letnia, gwiazd i róż zapachu pełna, wdzierała się do owego pokoju w rogu domu i dziwiła żółtemu płomykowi śmiertelnej świecy woskowej, co tlała, skwiercząc, na stole około posłania... Więcej ona dymu i cieni ruchliwych niż światła rzucała na twarz tego, co tam leżał i konał.
Starzec to był suchy i zawiędły, zmieniony tą pierwszą i ostatnią chorobą, a jednak, pomimo cierpienia, spokojny i bardzo pogodny.
Leżał na wznak i słuchał modłów, od czasu do czasu poruszając ustami; oczy miał wpółprzymknięte, jeszcze żywe i przytomne; nie spuszczał ich ze ściany, gdzie świecił ryngraf[2] pradziadów, dwie szable i wśród święconych ziół i palm krzyżyk na zblaklej wstążeczce.
W rękach, złożonych na piersiach, trzymał kurczowo koniec łańcuszka, co mu opasywał szyję, medalik święty może.
A ksiądz wciąż się modlił. Derkacze ze dworu głuszyły jego modlitwy, i płacz je często przerywał, a chory niekiedy podnosił powieki i obchodził wzrokiem otaczających, jakby szukał kogoś napróżno!
Wówczas gasły mu źrenice i kurcz porywał spokój twarzy, a dłonie jeszcze silniej tuliły do piersi końce łańcuszka.
— Baranku Boży... — zaintonował ksiądz.
Chory trzykroć uderzył się w piersi, obrócił z trudem na bok i spytał:
— Czy jeszcze niema Marka z powrotem?
— Jestem! — odparł posępny głos z kąta.
Obejrzeli się wszyscy, a z pośród służby klęczącej podniósł się i do ojca przystąpił najstarszy z rodziny, a do rodzica najpodobniejszy, olbrzym jasnowłosy.
Stanął naprzeciw chorego i czekał, jak sługa, rozkazu. Twarz jego sucha, ostra, jak bronz twarda i jak bronz opalona, odcinała się ponuro w chybotliwem świetle gromnicy. Oczy wyglądały głęboko z pod czaszki i silnych brwi, wązkie usta zacinała jeszcze silniej żałość owa straszna, co nigdy na wierzch nie wybucha.
Stary zmierzył go wzrokiem i spytał spokojnie:
— Opasy dobrze sprzedałeś?
