Strona:Maria Rodziewiczówna - Czarny chleb.djvu/100

i miejsce na ziemi i w historji. Oto masz pole do badań!
 — Żeby kolega znał plejady, mgławice, komety, pierścienie Jowisza...
 — Byłbym głupcem. Nie wiedziałbym najpierwszej rzeczy: co jest człowiek i jak cielę patrzyłbym na fakta życia, na wielki pochód ludzkości przez wieki.
 — A wie kolega, ile czasu idzie promień, Marsa do nas?
 — A wie kolega, za i przeciw rządów Karola Wielkiego?
 — A zna kolega wpływ księżyca na ziemię?
 — A rozumie kolega, co zrodziło demokrację? Księżyc, żeby nawet plasnął w sam środek Europy, nie zrobiłby połowy tej chryi, co Marja Antonina.
 — Szczęśliwe narody nie mają historji.
 — Rozumni ludzie nie bawią się w astronomję.
 — Za pozwoleniem, kolego!... A Galileusz, Archimedes, Newton, Kopernik?
 — At! Szyliby buty, żeby nie prawa, rządy, akademje, rozwój ludzkości, mądrzy królowie.
 — Archimeda żołdak zabił, Galileusza...
 — Mniejsza o to! Świat egzystował, gdy dowodzili, że słońce się kręci; egzystuje, gdy dowodzicie, że stoi w miejscu i egzystować będzie, gdyby nawet jaki wasz brat wymyślił, że się obracamy wkoło Kasjopei!
 — A wkoło czego obraca się ludzkość, ku czemu dąży? — zapalając się, zaczął wołać profesor gwiazd. — Jak wszechświat krąży nie manowcami, lecz bitą drogą, wkoło prawdy, od której bierze ciepło i światło, a do której nie doleci...
 — Za pozwoleniem! Dlaczego?
 — Dlatego, że jest prawo fizyczne, ciężkości.
 — Brednie! — uderzając o stół pięścią, krzyknął historyk. — Ludzkość daleko zaszła w swym po-