Strona:Maria Rodziewiczówna - Czarny chleb.djvu/12

pytacie? Józef Żużel ani rządzi, ani się ożenił. Wzięła go ziemia i tyfus, już pięć lat temu.
 — To z nich nikt nie został? Może i chaty niema?
 — Została matka, Agnieszka, mularzowa. Pilnuje pustki, koszule szyje kawalerom, bieliznę pierze... na mogiłki w świątki chodzi. Nikogo więcej.
 Wędrowiec głowę zwiesił i umilkł. Kobieta obrzuciła okiem jego łachmany i spytała:
 — Znaliście ich, że się pytacie?
 — Znam, jak wy swoją chatę i rodziców — odparł głucho.
 — Toście im swojak?
 — A swojak. Zostańcie z Bogiem, dziewczyno czy kobieto.
 Zawrócił i ruszył w lewo, w wąską uliczkę, biegnącą między zagrodami mieszczan, aż do szkoły, cmentarzyska i dalej w pola i głuszę. Domy tu były niższe, okienka mniejsze, błoto głębsze, a przed idącym z każdego kąta występowały pamiątki dzieciństwa, zrosłe z tą nędzą, z temi lepiankami i tem ubogiem otoczeniem. Tu się urodził i wzrósł, bawiąc się piaskiem i kamieniami, prześladując psy i koty, psocąc po ogrodach sąsiadów. Stąd odszedł przed laty w świat.
 I oto wracał. Oczy jego nawykłe były do wielkich miejskich gmachów, do fabryk, rodzinna osada wyglądała teraz podwójnie nędzna i mała.
 Zatrzymał się wreszcie. Nawpół rozwalony płot otaczał sadek malutki i w ziemię wrosła chatynę; obok pochyła furtka zapraszała wędrowca do wejścia. On stał długo, zwiesiwszy głowę i ręce. Z pod brwi patrzył na światło w okienku i nie śmiał przestąpić tego progu, deptanego stopami ojca nieboszczyka i matki wdowy. Syn marnotrawny niewart był takiej zagrody.
 Pchnął furtkę nieśmiałym ruchem. Pies nań wypadł, witając zajadłem szczekaniem. Dał mu szar-