Strona:Martwe dusze.djvu/008

i czarują! Otóż to właśnie pokazuje, że są to utwory prawdziwie artystyczne.
 Zapoznawając się z osobistościami powieści Gogola, wchodzimy z niemi w tak bliskie stósunki, jak gdybyśmy mieli od dawna z niemi prawdziwą zażyłość i jak gdybyśmy się śród nich obracali; wyobraźnia nasza łatwo dopełnia ich wizerunku i do tego, co naszkicowała potężna ręka autora, dodaje nowe rysy ich charakterom; prawie byśmy mogli opowiedzieć wiele nowych anegdotek z ich życia, gotowiśmy przysiądz, że wszystko, co autor opowiada, jest najistotniejszą prawdą, że tam nie ma ani źdźbła przesady, ani zmyślenia. Prostota pomysłu, pewien brak akcyi i dramatyczności, sama nawet drobiazgowość i naturalność w opisywaniu zdarzeń, łączą się tu z prawdziwą twórczością, jest to poezya realizmu, poezya życia zwyczajnego. poezya głęboka w swojéj powierzchownéj powszedniości.
 Utwory Gogola zaczynają się śmiechem, żyją śmiechem, szyderstwem i ironią a kończą się łzami. Jest to śmieszna komedya, a powiedzieć trzeba, komedya życia.
 Powieści Gogola, jakeśmy już wspomnieli, mają wysoki stopień narodowy; przymiot ten jest konieczny w artystycznym utworze, jeżeli przez narodowość rozumiemy wierne oddanie charakte-