dlitwą.“ Trudno nawet pojąć, jak w obec takiego zachwycenia ocalał pierwszy tom Martwych dusz lub nie stał się odbiciem stanu duszy Gogola.
Na początku 1842 r. Gogol przyjechał do Moskwy i tam wydał pierwszy tom Martwych dusz, następnie wrócił znowu do Rzymu. Równocześnie z pierwszym tomem Martwych dusz wyszedł zbiór zupełny utworów Gogola, w czterech tomach: tom I Wieczory; II Mirgorod; III Arabeski z dodaniem nowych powiastek: Powóz, Nos, Płaszcz; IV komedye: Rewizor, Zamęzcie, oraz urywki i sceny: Poranek zatrudnionego człowieka, Proces, Przedpokój i Foyer teatralne, Po pierwszem przedstawieniu komedyi.
Po wyjściu na świat Martwych dusz, Pletniew, przyjaciel Puszkina, który już nie żył na ówczas, pisze: „Martwe dusze są lepsze od wszystkiego, co się tylko pojawiło w naszéj literaturze.“ Pletniew nie czyni wyjątku nawet dla dzieł Puszkina.
Pan Julian Klaczko w ostatniéj swojéj pracy „Les deux Chanceliers“ mówiąc o młodości księcia Gorczakowa i o jego pobycie w Frankfurcie, wspomina, że książę spotykał Gogola w domu Żukowskiego — i cały mu ustęp poświęca. Przytaczamy go w całości:
Strona:Martwe dusze.djvu/024
Ta strona została uwierzytelniona.
