Strona:Mikolaja Machiawella Traktat o Ksieciu.djvu/039

Ta strona została uwierzytelniona.



ROZDZIAŁ 5.

Jak rządzić miastem lub krajem, które przed podbiciem własne miały ustawy.


Jeśli podbite państwa do własnych ustaw i do wolności były przyzwyczajone, w trojaki sposób można niemi rządzić. Pierwszy prowadzi do ich zniszczenia, drugi jest ten, aby książe w nich zamieszkał, trzeci pozostawia dawne ustawy, zadawalnia się rocznym podatkiem i oddaje rząd w ręce oligarchii, która kraj w posłuszeństwie utrzyma, a wiedząc, że się bez przychylności i potęgi swego twórcy nie ostoi, wszystkiego dokładać będzie, aby panowanie nowego księcia zabezpieczyć. Jeden z najłatwiejszych środków utrzymania posłuszeństwa w dawniej wolnych miastach, jest ten, jeśli rząd powierzymy krajowcom, jak to widzimy na Spar-