Strona:Mikolaja Machiawella Traktat o Ksieciu.djvu/064

Ta strona została uwierzytelniona.



ROZDZIAŁ 8.

O tych, którzy nieuczciwością i zbrodniami dostąpili panowania.


Są jeszcze dwa sposoby, jakiemi prywatny człowiek bez udziału szczęścia i bez waleczności, władzę książęcą osiągnąć może, a chociaż jeden z tych środków do rozprawy o rzeczypospolitej należy, jednakże i na tém miejscu nie mogę o nich zamilczeć. Sposoby te są: gdy albo niegodziwemi i występnemi czyny dostępuje się władzy państwa, lub też jeśli obywatel kraju przez względy swoich współobywateli zostanie księciem swej ojczyzny. Jako przykłady pierwszego sposobu przytoczę dwa zdarzenia, jedno dawnej, drugie świeżej daty, a ponieważ mam za to, że w danym razie proste ich naśladowanie wystarczy, opuszczę wszelki komen-