Strona:Mikolaja Machiawella Traktat o Ksieciu.djvu/084

Ta strona została uwierzytelniona.



ROZDZIAŁ 11.

O państwach kościelnych.


Pozostaje mi do mówienia o kościelnych państwach, względem których wszelkie trudności poprzedzają posiadanie. Takowe państwo można osiągnąć walecznością lub szczęściem, lecz aby go utrzymać obejdzie się bez tych przymiotów, bo dawne ustawy religijne, które im za podwaliny służą, mają tę moc i własność, iż przy bądź jakiém postępowaniu i życiu książąt ciągle ich na tronie utrzymują. Oni to stanowią wyjątek miedzy panującymi; albowiem posiadają państwo, ale go nie bronią, mają poddanych, ale nimi nie rządzą, a chociaż nie bronią państwa, przecie go nie tracą, również poddani tém się nie troszczą, że nikt niemi nie rządzi i nie myślą o reformie w rządzie, gdyż