Strona:Mikolaja Machiawella Traktat o Ksieciu.djvu/136

dzone i administrowane, należy policzyć Francyę. Posiada ona mnóstwo ustaw pożytecznych, od których dependuje wolność i pewność króla, przedewszystkiem należy tu parlament i jego władza. Znał dokładnie ustawodawca francuski dumę i zuchwałość panów, poznał też niezbędną potrzebę, by ich okiełzać; po stronie ludu znał także jego nienawiść ku panom, wypływającą z bojaźni, i chciał ten lud, lecz nie wyłączném króla staraniem, zabezpieczyć. By więc uniknąć złej chęci magnatów, jeśliby lud wspierał, lub ludowej nienawiści, gdyby trzymał stronę magnatów, ustawodawca postanowił trzeciego sędziego, któryby mógł bez przyłączenia się tronu poskramiać jednę a bronić drugą stronę. Nic lepszego i mędrszego nie było można wymyślić ku zabezpieczeniu króla i państwa. Ztąd wypływa ważna dla książąt nauka, aby surowość przez innych, łaskę zaś sami bezpośrednio wyrządzali. Dalej twierdzę, że książe powinien szanować panów, ale, oraz starać się, aby