Strona:Mikolaja Machiawella Traktat o Ksieciu.djvu/137

Ta strona została uwierzytelniona.

u ludu nie był znienawidzonym. Biografie cesarzów rzymskich, zwłaszcza tych, którzy pomimo wybornych rządów i niezwykłej ducha potęgi, w rewolucyach władzę a czasem i życie postradali, zdają się zbijać wyłożone zasady. Temu zapobiegając opiszę charakter niektórych cesarzów, wskażę przyczyny ich upadku, bynajmniej podane wyżej przepisy nie wzruszające, i zbadam ważniejsze ustępy z ich dziejów. Szereg imperatorów od Marka Filozofa[1] do Maksymina mieści w sobie Marka, syna jego Kommoda, Pertinaxa, Juliana, Sewera, Antonina, tegoż syna Karakallę, Makrina, dalej Heliogabalę, Alexandra i Maksymina. Przedewszystkiem wypada tu zrobić ogólną uwagę, że kiedy w innych państwach ściera się tylko duma panów z zuchwalstwem ludu, cesarze rzymscy mieli prócz tego jeszcze trzecią niepomniejszą trudność do zwalczenia, mianowicie: okrucieństwo i chciwość wojska, okoliczność tyle trudną, że niejednemu cesarzowi upadek zgotowała, ponieważ nie

  1. Przypis własny Wikiźródeł Mowa tu o Marku Aureliuszu (121-180 n.e.).