Strona:Mikolaja Machiawella Traktat o Ksieciu.djvu/139

Ta strona została uwierzytelniona.

jednak tylko wtedy pomogło, jeśli zdołali także między ludem partyę sobie zjednać. Iż tedy Markus, Pertinax i Alexander byli cesarze łagodni, sprawiedliwi, nieokrutni, ludzcy i łaskawi, wszyscy prócz Marka smutnie skończyli. On jeden żył i umarł w największém poszanowaniu, albowiem nie z łaski wojska lub ludu, ale z prawa dziedzictwa na tron wstąpił; nadto posiadał wiele szacownych cnót, utrzymywał fakcye w przynależnych karbach i nigdy nie był znienawidzonym ani pogardzonym. Lecz Pertinax, wyniesiony na tron przeciw woli wojska nawykłego za rządów Kommoda do rozpusty, chciał w niém zaprowadzić porządek. To nie podobało się wojsku i ztąd nienawiść, potem wzgarda na jego wiek podeszły, wreszcie upadek Pertinaxa, który zaledwie zaczął panować; nowy dowód, że tak dobremi jak złemi postępki można na siebie nienawiść ściągnąć, i że książe, jak to wyżej powiedziałem, jest często zmuszony dla utrzymania państwa zaniechać dobre czyny, bo jeśli