Strona:Mikolaja Machiawella Traktat o Ksieciu.djvu/159

być premiowanym lub karanym, gdyż ludzie radzi o tém rozmawiają; lecz przedewszystkiem sam książe powinien się o to starać, aby każdy jego czyn okazywał męża wielkiego i wykończonego. Jego powaga zyskuje także przez otwarte działanie, zwłaszcza jeżeli się deklaruje otwartym przyjacielem lub nieprzyjacielem i bezwarunkowo czyjąś stronę popiera. Taki zawsze lepiej na tém wyjdzie niż neutralista; bo jeśli dwóch jego sąsiadów rozpoczną między sobą walkę, dwojaki może zajść wypadek: albo ten z nich, który drugiego zwycięży, będzie neutraliście niebezpiecznym, albo nie. Tak czy siak, zawżdy jest korzystniej połączyć się z jedną stroną i wziąść udział w wojnie. W pierwszym bowiem wypadku neutralista idzie na łup zwycięzcy, z czego także zwyciężony cieszy się i jest kontent, nie mając żadnego powodu ani względu by neutraliście dopomógł albo go bronił. Zwycięzca nie cierpi dwuznacznych przyjaciół lub takich, którzy mu w potrzebie nie pomagają, a