Strona:Mikolaja Machiawella Traktat o Ksieciu.djvu/171

Ta strona została uwierzytelniona.

lecz swoim doradcom zawdzięczali; albowiem reguła, iż nieroztropny książe nie może mieć rozumnych doradców, jest bez excepcyi, chyba, że nim rządzi jeden nadzwyczajnych zdolności minister, w którym to razie sprawy księcia mogą być dobrze kierowane, ale też w krótkim czasie możnowładny minister nie omieszka pozbawić go państwa; trzymając zaś kilku takich pierwszorzędnych ministrów, ani oni między sobą nie zgodzą się na jedno zdanie, ani książe nie potrafi ich pogodzić. Każdy z nich będzie tylko swoich patrzał zysków, a książe nie zdoła ich poprawić ani też ocenić ich wota. Inaczej być nawet nie może, gdyż ludzie zawżdy ciągną do złego, jeśli ich konieczność nie zmusza być dobrymi. Ztąd wynika, że nie mądre rady są twórcami roztropności monarchy, ale przeciwnie monarcha roztropny tworzy mądrych doradców.