Strona:Molier-Dzieła (tłum. Boy) tom I.djvu/312

Ta strona została przepisana.

gdzie Molier zdobył publiczność paryską Wartogłowem i Zwadami miłosnemi.
Ale nadeszła chwila, w której Molier pokaże swój lwi pazur; zarazem — bez intencji może i bez pełnej świadomości. — rozpocznie tę kampanję, którą wiodła komedja jego bez wytchnienia, do końca, w imię zdrowego rozsądku i smaku, przeciw wynaturzeniom właściwym epoce. Tem pierwszem wydarzeniem są Pocieszne wykwintnisie (Les Précieuses ridicules). Jestto zarazem etap w twórczości Moliera o tyle, iż tu, pozostając w skromnej ramie dawnej farsy, wypełnia ją całkowicie treścią własną, zaczerpniętą z życia współczesnego, z tego na co patrzał, słowem wprowadza na scenę satyrę obyczajową.
Kiedy powstały Pocieszne wykwintnisie, nie jest ściśle wiadomo. Może na prowincji, około 1654, na podstawie obserwacyj prowincjonalnych „wykwintniś“; inni, opierając się na notatce la Grangé’a[1], sądzą, iż Molier napisał tę sztukę w Paryżu, w 1659. To zdaje się pewne, iż, jeżeli powstała wcześniej, uległa gruntownej przeróbce.

Aby zrozumieć tło tej satyry, można ją zestawić z powstałym na pół wieku wprzódy Don Kiszotem. Podobnie jak duch rycerstwa miał swoje piękne i szlachetne źródła, nim się wyrodził i dojrzał do satyry Cervantesa, tak samo i duch z którego zrodziły się Précieusy[2]. W początku XVII w., w epoce długotrwałych wojen domowych, nienawiści religijnych i powszechnej dzikości, powstał, pod egidą margrabiny de Rambouillet, salon, gdzie zbierało się grono

  1. „Pierwszy amant“ trupy Moliera i jego wierny druh, który, po śmierci pisarza, wydał jego dzieła, utrwalił jego teatr dając podwaliny Komedji francuskiej, i prowadził systematyczny „regestr“ wypadków teatralnych, stanowiący cenne źrodło wiadomości
  2. Précieuse, znaczy kosztowny, szacowny