Miasto Poznań występuje na widownię dziejową w 10. wieku po Chrystusie i jest w tym czasie jedną ze stolic państwa i siedzibą pierwszego biskupa polskiego. Najstarszą częścią miasta są dzielnice położone na wschód od starego koryta Warty, to jest Ostrów, Śródka i przedmieścia Świętojańskie (Komandorja). Centrum miasta stanowiła Śródka, będąca własnością książęcą.
Do połowy 13. wieku zaludnił się częściowo także lewy brzeg Warty. Stanęły tutaj kościoły św. Marcina, św. Wojciecha i św. Gotharda (późniejszy Dominikański) z oddzielnemi osiedlami. W r. 1253 założyli książęta wielkopolscy Przemyśl I. poznański i Bolesław Pobożny kaliski na lewym brzegu Warty miasto autonomiczne, odstępując Śródkę biskupowi poznańskiemu. Miasto lewobrzeżne stanowi odtąd właściwy Poznań. Główny rozwój miasta średniowiecznego przypada na wiek 15. Miasto właściwe otoczone było murem obronnym. Mur ten biegł nieco na zachód od dzisiejszych Wielkich Garbar, na północ od klasztoru Dominikańskiego i obecnej ulicy Stawnej — wzdłuż Bogdanki — przecinał ulicę Wroniecką na północ od klasztoru Katarzynek, wkraczał na stoki góry zamkowej (Przemysława), szedł potem linją mniejwięcej dzisiejszej ul. Ludgardy i ul. Murnej do bramy Wrocławskiej (gdzie dzisiaj krzywizna ulicy Wrocławskiej), okalał obecny Nowy Rynek, poczem biegł wzdłuż obecnej ulicy Wietrznej do Wielkich Garbar, przecinając obecne ulice Wodną i Wielką. W murze tym znajdowały się cztery wielkie bramy: Wroniecka, Wrocławska, Wodna (na Groblę) i Wielka czyli Tumska (przy ul. Wielkiej); dwie małe bramy prowadziły do przedmieść: na południe przy starej Farze i na zachodzie przy zamku. Terytorjum objęte murem średniowiecznym nazywamy Starem Miastem w najściślejszem znaczeniu. Ulice Starego Miasta zachowały na ogół dawny układ, zmieniły się tylko o tyle, że po usunięciu starych fortyfikacyj otrzymały przedłużenia (Wrocławska, Wodna, Woźna, Wielka, Wroniecka) względnie zostały przebite (Szkolna, Woźna, Nowa). Zmiany znaczniejsze wykonano jedynie
- ↑ Dokładniej opisali topografję starego Poznania Łukaszewicz (Obraz historyczno-statystyczny miasta Poznania), a przedewszystkiem Warschauer (Stadtbuch von Posen).
