Strona:Norbert Bonczyk - Góra Chełmska.pdf/115

Ta strona została przepisana.

V 60) i tutajszy (III 350), na odwrót zaś: w dziele zamiast w dziale (I 497). Zamiast -y- mamy -e- w: ceniany = cynowy (I 112).
Zmiękczenia odmienne od języka literackiego, współczesnego Bonczykowi, przejawiają się w takich tworach jak: śrebra, śrebrne, śrebrzyste, śrebrnodźwięczne (ale w III 339: srebra), śpiegują, śpieg, Frańciszka, oraz: jedzine (III 375), maniewrujące (V 371). Osobno wspomnieć należy o chwiejności zmiękczenia w wyrazie: gorzeć, gdyż obok: gorał (VI 251), wygorało (LII 218), gore (IV 360) mamy: gorzały (I 508); chwiejność ta pojawiła się już w St. Kościele Miech.
Wymienione poprzednio objawy rzucają światło na wymowę Bonczyka, którą sam utrwalił graficznie, obok tego jednak należy zwrócić uwagę na jego rymy, z których wynika, że wymowa jego: -e- i czasem -ę- zbliżała się do wymowy: -y-; widać to nie tylko na takich rymach jak: podwyższenie — słynie, ponalewaj — powzywaj, wyżenie — księżynie, kazaniem — na nim, wzdycha — echa, praktyka — zwleka, lecz także: wieczystym — gęstym, będzie — obejdzie, płynęły — łączyły, odpoczęły — były, usłyszał — zamięszał, a nawet spoczął — zboczył.

Objawy morfologiczne i składniowe

W zakresie słowotwórstwa zauważymy kilka objawów, częścią znanych nam już ze Starego Kościoła Miechowskiego, częścią nowych, na odwrót zaś brak jest nie których dawnych, do których użycia bądź nie było sposobności, bądź autor nie miał już skłonności. Pozostaje więc w użyciu przyrostek: -ątko w 2 wyrazach już znanych tj. duszątko i łaszątko. Z przyrostkiem: -ina utworzy Bonczyk nowy rzeczownik na oznaczenie lasku brzozowego: brzozowina. Nie wystarcza mu szczenię ani psina, wysunie więc zdrobniały wyraz rodz. nij.: psię, który u innych autorów występuje tylko w liczbie mnogiej. Czasem użyje rzeczownika z innym od zwykłego zakończeniem, np.: kłębo zam. kłąb, lub przekąsek zam. przekąska. Objawem działania analogii będą takie twory jak: trumnienka (V 297), przypominająca dopełn. l. mn.: trumnien (St. K. M. VI 705) i leśnisty (V 314). Częstsze niż poprzednio są