Długo klęczał schylony, wreszcie powstał, siada,
Zwrócon ku Jukundemu[1] tak mu opowiada:
„Synu! Otóż opuszczam to gniazdo na zawsze,
Bogu dzięki za jego dary najłaskawsze!
Kiedy wyrokom boskim sprzeciwiać się chciało,
Aże wreszcie umilkło. Ledwo kiedyś jeszcze
Lat młodzieńczych wspomnienia w starym sercu pieszczę —
Duch w kraj obcy ucieka — szuka — gdzieś uwiśnie,
Powoli się pamiętam[2], hardy duch się kruszy…
Tam moi przyjaciele, tam lekarstwo duszy!“
Tu wskazał na rząd książek w niewielkiej framudze[3],
„Klasztór kalwaryjskiemu podarował słudze;
To zabiorę ze sobą, nie wydam, aż zasnę[4].
Synu, odsuń tę deskę! Pod nią w tajnym kątku
Moje skarby w skórzanym znajdziesz zawiniątku,
Spodnią deskę… framugi[5]… tam…“ Jukundy klęka,
Wyciąga paczkę w skórę zbutwiałą wwiniętą[6]
Podaje Aleksymu. Jak pamiątkę świętą
Bierze z uszanowaniem staruszek, rozkłada,
Wyjął zżółkły pergamin, krótkim wzrokiem bada,
Ukrywając w zanadrze tajemnice, marzy.
Znów powstał, głowę podniósł, żegna w cztery strony
Nieme ściany, a duchem jakby wieszczym tchniony
Woła: „Koniec pokuty mej! Niechaj w te progi
Już dał dekret[8], już kopie, ziemię świętą orze,
Alić[9] dalej nie dojdzie jak pod mury boże…
- ↑ w. 172. ku Jukundemu — odmiana imienia Jukundus w tym miejscu i w w w. 189, 250, 253 i 504 przymiotnikowa, poprzednio (w. 172) i nast. w. 282 rzeczownikowa.
- ↑ w. 181. powoli się pamiętam — opamiętuję się, przytomnieję, podobnie St. K. M. III 126, VI 145.
- ↑ w. 183. w niewielkiej framudze — w niewielkiej wnęce; por. obj, I 113.
- ↑ w. 186. nie wydam, aż zasnę — nie wydam, dopóki nie umrę.
- ↑ w. 189. spodnią deskę framugi — dolną zasuwę; por. obj. II 165 i I 113.
- ↑ w. 191. paczkę… wwiniętą — paczkę zawiniętą.
- ↑ w. 200. Duch złowrogi — materializm właściciela Żyrowy Guradzego i żydowskiego dzierżawcy kamieniołomów Zernika. Albowiem łakomiąc się na tak cenny na G. Śląsku bazalt z Góry św. Anny, wydobywano kamień tuż pod drogą kalwaryjską i tuż pod zabudowaniami klasztornymi.
- ↑ w. 201. dekret — wyrok najwyższego trybunału w Berlinie w r. 1873, oddalający skargę wrocławskiej stolicy biskupiej, która jako właścicielka Kalwarii i klasztoru domagała się ochrony sądowej.
- ↑ w. 202. Alić — aliści, jednak, podobnie V 259, 413, częściej: aleć np. III 324, IV 64, 388, V 216, 270.