Strona:Norbert Bonczyk - Góra Chełmska.pdf/315

w. 167. najświętsze Imiona — imiona: Boga, Pana Jezusa, Najśw. Panny Maryi.

w. 172. „Bądź pochwalon na wieki“ — właściwie: „niechaj będzie pochwalony“.

w. 174. nim — podczas gdy; por. obj. III 49.

w. 178. w pobliskie kwatery — do pobliskich miejsc noclegowych; por. obj. III 299.

w. 179—180. bliski — umizgi — asonans zamiast rymu; tego samego asonansu użył już Bonczyk w wierszu: Twarzyczka blada… 9—16. O asonansach w G. Ch. p. obj. II 119—120.

w. 189. coena — raczej cena, główny posiłek dzienny.

w. 190. jest cytatem z ks. V Mojżesza (Deuteronomium) 25, 4: Nie zawiążesz gęby wołowi trącemu na pobojowisku zboże twoje, według listów św. Pawła I Do Koryntian 9, 9 i I Do Tymoteusza 5, 18: Nie zawiążesz gęby wołowi młócącemu.

w. 192. dości — dość; por. obj. II 54.

w. 195. przystojności — przyzwoitości, dobrego zachowania się.

w. 198. Coć dobra święta Anna — Coś ci dobra św. Anna, wzgl. Widzicie, jaka dobra św. Anna.

w. 201. Kulturkampf — wyraz, wzięty z odezwy przedwyborczej berlińskiego profesora medycyny Rudolfa Virchow’a z r. 1873, a potem używany na oznaczenie wszelkiej walki wytoczonej przez połączony z liberałami rząd pruski z Bismarckiem na czele, przeciwko Kościołowi katolickiemu (1872—1886). Chodziło przede wszystkim o prawo obsadzania parafij i stolic biskupich i o prawo nauczania religii, przy czym dużą rolę odgrywały germanizacyjne tendencje pruskie. Arcybiskup poznański Ledóchowski dostał się do więzienia, a wrocławski książę-biskup Förster uszedł podobnego losu tylko przez przeniesienie się do austriackiej części diecezji (1875).

w. 205. Czy tam zaś co nowego? — czy tam znów coś nowego. Zaś w znaczeniu znowu użył Bonczyk także w St. K. M. II 355 i III 310, oraz w G. Ch. I 504: zaś odeszli, zaś przyszli.

w. 208. Szkolne siostry — Arme Schwestern de Notre Dame, które miały swój śląski dom macierzysty we Wrocławiu, przy sierocińcu ad Matrem Dolorosam. Ich zakłady zamknięto w r. 1874.

Dat veniam corvis, vexat censura columbas — te słowa Juvenala umieścił ks. Bonczyk na karcie tytułowej, kiedy 1879 wydawał własnym nakładem popularną historię zakładu bytomskiego (po niemiecku).