Strona:Norbert Bonczyk - Góra Chełmska.pdf/51

Ta strona została przepisana.

wym Amnonie, który rozmiłował się w siostrze przyrodniej Tamarze, a podstępnie posiadłszy ją i obmierziwszy sobie, nie chciał jej pojąć za żonę; tę miłość przypłacił śmiercią z rąk brata Tamary, pięknego Absaloma. Odmianę tego motywu przedstawia pieśń ludowa, znana w 3 wariantach ze Śląska (Pieśni ludowe z polskiego Śląska, wydał Jan St. Bystroń, Kraków 1934, t. I, str. 76—78), wahająca się między zamierzonym a dokonanym incestem nieznającego się dotychczas rodzeństwa. Pieśń ta była znana Bonczykowi i ze zbioru Juliusza Rogera i ze słyszenia, albowiem tekst jej z Bytomia zapisał E. Walis. W niej to dziewczyna z dobrego rodu, widocznie w dzieciństwie skradziona i sprzedana karczmarce, poznaje w przygodnym, doszłym lub niedoszłym, kochanku swego brata. W tekście Rogerowym pochodzi „z ziemi od Polski“.

Echa romantyczne

Wprowadzenie i traktowanie tak drażliwego wątku, chociaż w literaturze romantycznej wcale częste, wymagało wielkiej ostrożności i delikatności Ograniczając się do autorów, których Bonczyk niewątpliwie znał, rzucimy kilka spostrzeżeń, rozjaśniających zawiłe drogi, na których powstawał nie tyle prosty, ile do form zasadniczych ścieśniony kłębek pokrewnych wątków w fabule romansowej Bonczyka. W Narzeczonej z Messyny Schillera widzimy chęć przesłonięcia nieświadomego incestu fatalizmem ciążącym nad rodem książąt messyńskich, fatalizmem wiadomym aktorom tragedii, lecz uwodnym dzięki podwójnej wróżbie, oraz dodatkowy motyw rywalizacji dwóch niezgodnych braci. Świadomą, a niedozwoloną miłość ku siostrze czyni jedną ze sprężyn akcji Manfreda Byron, a w jego ślady Stefan Garczyński w Wacława dziejach na gruncie polskim. Subtelniejszą o wiele i skomplikowaną odmianę tej miłości wprowadził Słowacki w Horsztyńskim. Ten wszakże typ amore profano nie oddziałał na pomysł Bonczyka bodaj niczym więcej prócz utwierdzenia go w zamiarze fatalistycznego uzasadnienia fabuły.
Bardziej zbliżoną do pomysłu Bonczyka koncepcję przedstawia Narzeczona z Abydos Byrona. Zulejka i