Strona:Nowy Przegląd Literatury i Sztuki 1920 nr 1.djvu/88

rej tendencji Anglji Elżbietańskiej do jaknajprędszego „wprowadzenia do Europy Rosji“ (prawosławnej i antypapistowskiej). Trzeba tu jut bowiem przypomnieć, że od czasów, kiedy jeden z Iwanów zajął republikę nowogrodzką (1478) z jej Iaktorją hanzeatycką, inny Groźny Narwę, a trzeci z Iwanów rozpoczął parcie moskiewskie na Zachód ku Liflandji, ku Bałtykowi, ku morzu, polityczny kurs angielski (ustalony in nuce jut w dziełku z r. 1436. (The Libell of Englich Policye) zaczął coraz więcej iść na rękę zamierzeniom moskiewskim i dążyć do tego, aby carom rosyjskim podać dłoń angielską na wybrzeżach Bałtyku. Londyńskich merchants adventurers, „zuchwałych kramarzy“ nęciły olbrzymie tereny i tajemnicze bogactwa, o jakich słuchy jut zaczęły dochodzić na giełdę w City, przywożone przez pierwszych podróżników. Ale jut i wtedy zaczęła się też ta do dziś dnia istniejąca emulacja między wówczas Małą Brytanją, a wielkimi stanami niemieckimi o fawory Iwanów i Wasylów, bo i cesarz Maksymiljan, który pierwszy przyznał Wasylowi tytuł „Kaiser und Herscher aller Reussen“ już wtedy, to znaczy przed elekcją Henryka Valois w Polsce, nosił się z ideą podania ręki Iwanowi na suchym kontynencie poprzez rozdzieloną między obydwu Polskę. Wieści o zwycięstwach Batorego na Inflantach (od 1579-1582) przyjmowano i w Londynie i na dworze cesarza Maksymiljana z równą niechęcią i lodowatą sztywnością. Ani Anglicy, ani Niemcy porówno nie brali do serca misji cywilizacyjnej Polski na Wschodzie Europejskim i nie uznawały w Sarmacji przedmurza kultury śródziemnomorskiej, co głosił już w r. 1550 ni mniej ni więcej, tylko sam Niccolo Macchiavelli w swych „Discorsi“ w roz dziele o Titusie Liwiuszu. Sam Macchiavelli! Jut wtedy piękne i szczytne ideały w polityce tak Niemiec Maksymilianowskich, jak i Anglji Elżbietańskiej nie wchodziły wcale w grę i nie były czynnikiem rozstrzygającym a wyłącznie interesy ekonomiczne. Równo-